شناخت BSI

خودروهای امروزی به دلیل افزایش نیاز به ایمنی، راحتی و مدیریت مصرف سوخت، به سمت استفاده از سیستم‌های الکترونیکی پیچیده حرکت کرده‌اند. یکی از حیاتی‌ترین اجزای این سیستم‌ها در خودروهای مالتی‌پلکس، به‌ویژه پژو 206، پژو 207، رانا، تندر 90 (ال90) و سیتروئن، یونیت BSI (Body System Interface) یا همان واحد کنترل الکترونیکی بدنه خودرو است. در دوره آموزش مالتی پلکس خودرو و برق ماشین خرابی BSI می‌تواند مشکلات گسترده‌ای از قبیل اختلال در ایموبلایزر، روشن نشدن خودرو، مشکلات سیستم روشنایی، خرابی برف‌پاک‌کن و حتی افزایش مصرف سوخت ایجاد کند. شناخت عملکرد BSI و خرابی‌های احتمالی آن برای تعمیرکاران و دارندگان خودروهای مالتی‌پلکس امری ضروری است.

BSI چیست و چه نقشی در خودرو دارد؟

BSI یا Body System Interface به‌عنوان یک یونیت مرکزی در خودروهای مالتی‌پلکس عمل می‌کند و وظیفه آن مدیریت و هماهنگی سیستم‌های الکتریکی بدنه خودرو است. این یونیت از طریق پروتکل CAN با ECU موتور و ماژول BM34 ارتباط برقرار کرده و عملکردهای مختلفی را کنترل می‌کند.

مهم‌ترین وظایف BSI خودرو شامل:

• مدیریت سیستم ایموبلایزر و ضد سرقت

• کنترل کامل چراغ‌های جلو، نوربالا، مه‌شکن‌ها و چراغ‌های عقب

• مدیریت برف‌پاک‌کن و شیشه‌شور

• کنترل سیستم‌های رفاهی مانند قفل مرکزی، شیشه‌بالابر و بخاری

• تبادل داده با ECU برای تنظیم آلایندگی و مصرف سوخت

• هماهنگی با BM34 برای مدیریت فیوزها و رله‌های حیاتی

ساختار و اجزای داخلی BSI خودرو

BSI از دو برد اصلی تشکیل شده است: برد بالایی که محل اتصال سوکت‌ها و دسته‌سیم‌هاست و برد پایینی که شامل اجزای حساس و پردازشی است.

اجزای کلیدی BSI عبارتند از:

• CPU (پردازنده مرکزی): مغز اصلی BSI برای پردازش دستورات.

• EEPROM: حافظه ذخیره‌سازی کد سوئیچ، داده‌های امنیتی و خطاها.

• Flash IC: محل ذخیره نرم‌افزار اصلی یونیت BSI.

• رگلاتورهای ولتاژ: تثبیت‌کننده جریان ورودی و حذف نویز.

• خازن‌ها: پشتیبان جریان و جلوگیری از نوسانات ناگهانی.

• ICهای سوئیچ‌کننده: مدیریت مستقیم تجهیزات نظیر چراغ‌ها، بوق و برف‌پاک‌کن.

• مدار ایموبلایزر: بخش امنیتی که مانع روشن شدن خودرو بدون کد معتبر می‌شود.

تفاوت BSI و BM34

در بسیاری از خودروهای مالتی‌پلکس، BM34 به اشتباه به‌جای BSI شناخته می‌شود. در حالی‌که:

• BSI مرکز اصلی پردازش و مدیریت نرم‌افزاری سیستم‌های الکتریکی خودرو است.

• BM34 یونیت جانبی است که فیوزها و رله‌های حیاتی خودرو را کنترل می‌کند.

در خودروهای مالتی‌پلکس مانند پژو 206 و پژو 207، BM34 تنها تحت فرمان BSI عمل می‌کند. اما در خودروهای غیرمالتی‌پلکس، BM34 به صورت مستقل و مکانیکی کار می‌کند.

خرابی‌های نرم‌افزاری BSI خودرو

یکی از شایع‌ترین مشکلات در BSI پژو 206، BSI پژو 207 و تندر 90، خرابی‌های نرم‌افزاری است که معمولاً به دلیل بهم‌ریختگی اطلاعات EEPROM یا Flash رخ می‌دهد. در دوره آموزش تعمیر ایسیو انواع مدلهای ایسیو ماشینهای ایران خودرو و سایپا مورد بررسی فنی جهت عیب یابی تدریس میشود.

دلایل خرابی نرم‌افزاری:

• نوسانات شدید ولتاژ یا اتصال معکوس باتری

• پروگرام اشتباه یا ناقص

• مشکلات به‌روزرسانی نرم‌افزار

• اختلال در حافظه EEPROM

علائم خرابی نرم‌افزاری BSI:

• روشن شدن خودکار چراغ‌ها و برف‌پاک‌کن‌ها

• قفل شدن سیستم ایموبلایزر و عدم روشن شدن خودرو

• ریست شدن ناگهانی یا نمایش خطاهای غیرقابل پاک شدن در دیاگ

• افزایش مصرف سوخت یا آلایندگی به دلیل ارسال اطلاعات نادرست به ECU

راهکار: استفاده از فایل نرم‌افزاری سالم و پروگرام مجدد EEPROM یا Flash با توجه به نوع ECU و مدل خودرو.

خرابی‌های سخت‌افزاری BSI خودرو

خرابی سخت‌افزاری در BSI معمولاً ناشی از استهلاک قطعات یا شوک‌های الکتریکی است.

رایج‌ترین خرابی‌های سخت‌افزاری BSI شامل:

• خرابی IC تغذیه: باعث خاموشی کامل یونیت و عدم فعالیت BSI می‌شود.

• سوختن CPU: غیرقابل تعمیر بوده و معمولاً نیاز به تعویض کامل BSI دارد.

• خرابی IC چراغ یا برف‌پاک‌کن: موجب روشن ماندن دائم چراغ‌ها یا کارکرد خودکار برف‌پاک‌کن.

• مشکل در رگلاتورها و خازن‌ها: ایجاد نویز، ریست ناگهانی یا اختلال در ارتباط با ECU و BM34.

مشکلات ارتباطی BSI، ECU و BM34

ارتباط بین این سه یونیت حیاتی از طریق پروتکل CAN برقرار می‌شود. هرگونه خرابی در این بخش می‌تواند کل سیستم خودرو را مختل کند.

دلایل خرابی ارتباطی:

• خرابی IC ارتباطی CAN در BSI یا ECU

• سولفاته شدن سوکت‌ها و کانکتورها

• اتصال کوتاه یا قطعی در دسته‌سیم‌ها

نشانه‌های مشکلات ارتباطی BSI:

• استارت خوردن خودرو بدون روشن شدن موتور

• عدم اتصال دستگاه دیاگ به ECU

• فعال شدن ناگهانی تجهیزات مانند بوق یا چراغ‌ها

سیستم ضد سرقت (ایموبلایزر) و نقش BSI

ایموبلایزر یکی از مهم‌ترین بخش‌های امنیتی خودرو است که به‌طور کامل توسط BSI مدیریت می‌شود. هر سوئیچ دارای یک تراشه EEPROM داخلی با کد اختصاصی است. هنگام روشن کردن خودرو، BSI کد سوئیچ را بررسی کرده و در صورت تطابق با حافظه داخلی، اجازه استارت صادر می‌شود. در دوره آموزش تعمیر ایسیو شما کاملا ارتباط این بخش را یاد میگیرید.

مشکلات رایج ایموبلایزر:

• شناسایی نشدن کد سوئیچ و روشن نشدن خودرو

• خرابی EEPROM داخلی سوئیچ یا BSI

• عدم امکان تعریف سوئیچ جدید به دلیل خرابی نرم‌افزاری

راهکار: تعریف مجدد سوئیچ از طریق دیاگ یا پروگرام مستقیم حافظه EEPROM.

روش‌های تست و عیب‌یابی BSI خودرو

• تست سلامت فیوزها و رله‌های BM34 با مولتی‌متر

• بررسی ولتاژ خروجی رگلاتورها و خازن‌ها

• تست ICها با استفاده از دیتاشیت و بررسی پایه‌های تغذیه

• پروگرام EEPROM و Flash با فایل سالم

• تست ارتباط CAN با شبیه‌ساز تخصصی

خرابی‌های جدید BSI در خودروهای یورو 5 و یورو 6

با پیشرفت خودروهای جدید و ارتقاء استانداردهای آلایندگی، خرابی‌های تازه‌ای در BSI گزارش شده است:

• اختلال در سنسور اکسیژن: منجر به افزایش مصرف سوخت و آلایندگی.

• خرابی شیر برقی کنیستر: ایجاد بوی بنزین در کابین خودرو.

• مشکلات نرم‌افزاری در خودروهای دوگانه‌سوز: نیاز به پروگرام اختصاصی برای ECU و BSI.

• خرابی CPU در مدل‌های جدید پژو 206 و 207: روشن شدن خودکار چراغ‌ها و فعال شدن برف‌پاک‌کن بدون فرمان راننده.

BSI خودرو به‌عنوان قلب سیستم الکترونیکی خودروهای مالتی‌پلکس، نقشی کلیدی در مدیریت سیستم‌های برقی و امنیتی ایفا می‌کند. خرابی این یونیت می‌تواند نرم‌افزاری، سخت‌افزاری یا ارتباطی باشد. برای عیب‌یابی صحیح باید ابتدا BM34 بررسی شود، سپس BSI و در نهایت ECU.
آشنایی با روش‌های تست، دیاگ‌زنی، پروگرام EEPROM و Flash و شناخت خرابی‌های جدید در خودروهای یورو 5 و یورو 6 از ملزومات تعمیرکاران حرفه‌ای است.
به‌روز نگه داشتن دانش فنی در زمینه تعمیرات تخصصی BSI خودرو باعث افزایش کیفیت تعمیرات و کاهش هزینه‌های مشتریان خواهد شد.

مشکلات انژکتور خودرو

انژکتور وظیفه دارد سوخت را به‌صورت پرفشار و دقیق به داخل سیلندر تزریق کند. هرگونه اختلال در عملکرد آن باعث کاهش راندمان موتور و ریپ زدن خودرو خواهد شد.

دلایل و علائم خرابی انژکتور:

• خرابی پمپ بنزین → خودرو استارت می‌خورد ولی روشن نمی‌شود.

• کثیفی صافی بنزین → ریپ زدن موتور و صاف کار نکردن خودرو.

• گرفتگی یا کثیفی انژکتورها → ریپ زدن در دور موتورهای بالا.

• اختلال نرم‌افزاری ECU → افزایش غیرعادی مصرف سوخت.

• خرابی IC درایور انژکتور → پاشش سوخت به‌طور کامل متوقف می‌شود.

مشکلات کوئل و سیستم جرقه‌زنی

کوئل وظیفه دارد برق باتری را به ولتاژ بالا تبدیل کند تا شمع‌ها جرقه بزنند. خرابی کوئل یکی از رایج‌ترین دلایل کم شدن شتاب خودرو و خاموش شدن موتور است.

نشانه‌های خرابی کوئل و قطعات مرتبط:

• کثیفی شمع‌ها → خودرو استارت می‌خورد اما روشن نمی‌شود.

• خرابی وایرها → خاموش شدن خودرو در دور موتور بالا.

• خرابی کوئل → کاهش شدید شتاب و توان موتور.

• ایراد نرم‌افزاری ECU → موتور تک کار می‌کند و یک سیلندر از مدار خارج می‌شود.

• خرابی IC درایور کوئل → جرقه‌زنی به‌درستی انجام نمی‌شود.

مشکلات استپر موتور و دریچه گاز

استپر موتور و دریچه گاز نقش حیاتی در کنترل دور موتور و ورود هوا به موتور دارند. خرابی در این بخش‌ها معمولاً با نوسان دور موتور یا خاموش شدن خودرو در حالت درجا همراه است.

علائم خرابی استپر موتور و دریچه گاز:

• کثیفی استپر موتور → ریپ زدن و صاف کار نکردن موتور.

• خرابی استپر موتور → نوسان دور موتور در حالت درجا.

• خطای نرم‌افزاری ECU → خاموش شدن خودرو هنگام چرخاندن فرمان بدون گاز دادن.

• خرابی سنسور دریچه گاز → افت شدید دور موتور و کپ کردن هنگام تعویض دنده.

• خرابی IC درایو استپر موتور یا دریچه گاز → اختلال در ورود هوا و کنترل دور موتور.

مشکلات سنسور اکسیژن خودرو

سنسور اکسیژن نقش اساسی در بهینه‌سازی مصرف سوخت و کاهش آلایندگی دارد. این سنسور میزان اکسیژن موجود در دود خروجی را اندازه‌گیری کرده و به ECU گزارش می‌دهد.

نشانه‌های خرابی سنسور اکسیژن:

• خرابی سنسور اکسیژن → افزایش مصرف سوخت.

• باقی ماندن کد خطای سنسور → خروج دود سیاه از اگزوز.

• اختلال نرم‌افزاری ECU → تنظیم نشدن میزان پاشش سوخت.

• خرابی Mosfetهای سوئیچ سنسور اکسیژن → افزایش آلایندگی و ثبت کد خطا.

تعویض IC ایپرام و مشکلات ارتباط ECU با دستگاه دیاگ

یکی از رایج‌ترین مشکلات در سیستم‌های مالتی‌پلکس خودروهای مدرن، عدم برقراری ارتباط ECU با دستگاه دیاگ است. این مشکل می‌تواند ناشی از خرابی IC ایپرام (EEPROM)، IC ارتباطی، نرم‌افزار ECU یا حتی اتصالات کانکتور باشد.

دلایل عدم ارتباط ECU با دیاگ

وقتی دستگاه دیاگ نتواند به ECU متصل شود، اولین اقدام انتخاب نرم‌افزار صحیح دیاگ است. اگر با چندین دستگاه دیاگ مختلف نیز تست انجام شد و ارتباط برقرار نشد، دلایل زیر محتمل هستند:

کثیفی کانکتور ECU:

• بخش روی برد ECU باید با اسپری خشک و تیغ تمیز شود.

• بخش دسته‌سیم ECU با روغن ترمز و سرنگ تمیز می‌شود؛ ابتدا کمی روغن ترمز ریخته و سپس با دقت پاک‌سازی می‌گردد.

لحیم‌سردی یا خرابی IC ارتباط دیاگ:

• این IC در بازار موجود نیست و باید از ECU اوراقی مشابه برداشته و جایگزین شود.

بهم‌ریختگی نرم‌افزار ECU:

• پروگرام مجدد نرم‌افزار اصلی ECU یا تعویض IC Flash می‌تواند مشکل را رفع کند.

نقش IC ایپرام (EEPROM) در ECU و BSI

ایپرام (EEPROM) یکی از کلیدی‌ترین قطعات الکترونیکی در ECU و BSI است که وظیفه ذخیره‌سازی اطلاعات مهم مانند کد سوئیچ، گزارش‌های سنسورها و داده‌های تنظیمی را دارد. خرابی یا پاک شدن داده‌های ایپرام می‌تواند باعث روشن نشدن خودرو یا عدم ارتباط با دیاگ شود. در کلاس آموزش تعمیر ایسیو شما با تمامی این موارد عملی آشنا میشوید.

کاربردهای اصلی ایپرام:

• ذخیره گزارش‌های سنسورها در ECU

• ذخیره کد سوئیچ و سیستم ضدسرقت در BSI

• ذخیره کیلومتر خودرو در IC KM

حجم فایل‌های ایپرام:

• بین 1KB تا 10KB با پسوند .bin

معرفی BSI و BM34 در خودروهای مالتی‌پلکس

در خودروهای مالتی‌پلکس (مانند پژو 206 و رنو L90)، علاوه بر ECU، یونیت‌های BSI و BM34 نیز نقش حیاتی دارند.

BSI (Boîtier de Servitude Intelligent)

شامل دو برد اصلی است که برد بالا و پایین به هم متصل هستند.

ICهای کلیدی در BSI:

• IC چراغ‌ها (نور بالا، نور پایین، مه‌شکن)

• IC برف‌پاک‌کن و شیشه‌شور

• IC تغذیه و رگولاتور اصلی

• IC CPU (در صورت خرابی CPU باید کل BSI تعویض شود)

BM34

• شامل یک برد اصلی است که کنترل رله‌ها را برعهده دارد.

رله‌های تحت کنترل BM34:

• رله برف‌پاک‌کن

• رله مه‌شکن‌ها

• رله شیشه‌شور

• رله بوق

• رله پمپ بنزین

در خودروهای مالتی‌پلکس، BM34 توسط BSI کنترل می‌شود. اما در خودروهای غیرمالتی‌پلکس (غیر مولتی‌پلکس)، BM34 عملکرد مکانیکی دارد.

سیستم ضدسرقت و کد سوئیچ

سیستم ایموبلایزر یا ضدسرقت در خودروهای مجهز به BSI بر پایه IC ایپرام داخل سوئیچ کار می‌کند. این IC یک کد چهاررقمی دارد (مانند 8FEB). هنگام چرخاندن سوئیچ، BSI این کد را می‌خواند و در صورت تطبیق با داده‌های ذخیره‌شده، اجازه استارت به ECU داده می‌شود.

در صورت شناسایی نشدن کد سوئیچ:

• برق پشت آمپر می‌آید ولی استارت فعال نمی‌شود.

• این مشکل می‌تواند ناشی از خرابی EEPROM یا نرم‌افزار BSI باشد.

تست و عیب‌یابی ICها، رله‌ها و فیوزها

تست ICها:

• هر IC دارای پایه VCC (ولتاژ)، GND (زمین) و خروجی است.

• وجود خازن بین پایه‌های VCC و GND الزامی است.

• بهترین روش تست IC → بررسی سلامت خازن‌های اطراف آن.

تست رله‌ها:

• با منبع تغذیه 12 ولت انجام می‌شود.

• در صورت سالم بودن، صدای "تق تق" شنیده می‌شود.

• برای تست دقیق‌تر، از مولتی‌متر در حالت بازر استفاده می‌شود.

تست فیوزهای BM34:

• مولتی‌متر روی حالت بازر قرار می‌گیرد.

• اگر سالم باشد، باید صدای زنگ شنیده شود.

پروگرام کردن ECU، BSI و KM

• IC Flash: نرم‌افزار اصلی خودرو، با حجم 128KB تا 512KB

• EEPROM: ذخیره گزارش‌ها و کدها (1KB تا 10KB)

• فایل‌ها با پسوند .bin

روش پروگرام:

1. انتخاب صحیح نوع خودرو و ECU

2. انتخاب فایل مناسب (اصلی یا مخصوص دوگانه‌سوز)

3. پاک کردن (Erase) ایپرام معیوب

4. ریختن نرم‌افزار سالم یا فایل کارخانه‌ای

خرابی یا پاک شدن اطلاعات IC ایپرام، IC ارتباط دیاگ و IC CPU از دلایل اصلی عدم ارتباط ECU با دیاگ و مشکلات برقی خودرو هستند. در خودروهای مالتی‌پلکس، ارتباط ECU، BSI و BM34 از طریق شبکه CAN انجام می‌شود و خرابی هرکدام می‌تواند باعث اختلال در کل سیستم شود. در دوره آموزش تعمیرات ایسیو روش پروگرام کردن با TNM9000 را عملا یاد میگیرید.

بهترین روش عیب‌یابی، تست مرحله‌ای BM34، سپس BSI و در نهایت ECU است. در بسیاری از موارد با پروگرام کردن ایپرام، تعمیر رله‌ها و رفع خرابی ICها مشکل خودرو برطرف می‌شود.