راهنمای شناخت اجزای موتور خودرو و وظیفه هر بخش

توربوشارژ چیست و چه نقشی در افزایش قدرت موتور دارد؟

🌪️ توربو شارژر (توربوشارژ) یکی از مهم‌ترین قطعات برای افزایش بازده و توان موتور خودرو است که معمولاً در کنار موتور و روی مسیر اگزوز و ورودی هوا نصب می‌شود. توربوشارژ از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

• توربین (سمت دود) – روی مسیر خروجی دود اگزوز قرار می‌گیرد و با انرژی گازهای داغ خروجی می‌چرخد.

• کمپرسور (سمت هوا) – در مسیر هوای ورودی به موتور قرار دارد و با چرخش خود، هوای بیشتری را با فشار بالاتر وارد موتور می‌کند.

توربو در واقع یک سیستم مکانیکی کمکی است که با استفاده از انرژی دود خروجی موتور، بدون مصرف انرژی اضافی از موتور، میزان هوای ورودی به سیلندرها را افزایش می‌دهد. هرچه هوای بیشتری وارد موتور شود، سوخت بیشتری هم می‌تواند بسوزد و در نتیجه قدرت و گشتاور موتور به‌طور محسوسی بالا می‌رود؛ بدون اینکه نیاز به افزایش حجم موتور باشد. به همین دلیل، توربوشارژ همزمان باعث افزایش شتاب، بهبود راندمان و کاهش مصرف سوخت در برابر قدرت تولیدی می‌شود.

نقش اینترکولر در توربوشارژ

وقتی کمپرسور توربو، هوا را فشرده می‌کند، دمای هوا بالا می‌رود و هوای داغ چگالی کم‌تری دارد. برای اینکه هوای متراکم‌شده دوباره خنک شود و اکسیژن بیشتری وارد سیلندرها شود، از قطعه‌ای به نام اینترکولر (سیستم خنک‌کننده هوای ورودی توربو) استفاده می‌شود.

هوای فشرده و گرم‌شده توسط توربو، قبل از ورود به موتور از داخل اینترکولر عبور کرده و خنک می‌شود؛ این کار باعث:

• افزایش چگالی هوا و ورود اکسیژن بیشتر به سیلندر

• احتراق کامل‌تر سوخت

• بالا رفتن توان و راندمان موتور

• کاهش احتمال ناک (کوبش موتور)

می‌شود.

به‌طور خلاصه، توربو شارژر به کمک توربین و کمپرسور و با همکاری اینترکولر، باعث افزایش هوای ورودی، قدرت بیشتر، شتاب بهتر و راندمان بالاتر موتور خودرو می‌شود و به همین دلیل در بسیاری از خودروهای مدرن، اسپرت و کم‌مصرف به‌کار می‌رود.

سوپرشارژ چیست و چه تفاوتی با توربوشارژ دارد؟

⚡ سوپر شارژر (Supercharger) یکی از سیستم‌های قدیمی و مؤثر برای افزایش توان خروجی موتور خودرو است که پیش از رواج گسترده توربوشارژ به‌طور گسترده در موتورهای قدرتمند استفاده می‌شد. سوپرشارژر معمولاً در مسیر هوای ورودی موتور و روبه‌روی سوپاپ هوا قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن افزایش چگالی هوای ورودی به اتاقک احتراق است؛ یعنی با فشرده کردن هوا، اکسیژن بیشتری را وارد سیلندرها می‌کند تا سوخت بیشتری بسوزد و در نتیجه قدرت موتور افزایش یابد.

تفاوت اصلی سوپرشارژ با توربوشارژ در نحوه تأمین نیروی آن است:

• توربو شارژر از انرژی گازهای داغ خروجی اگزوز استفاده می‌کند.

• اما سوپر شارژر مستقیماً از نیروی مکانیکی موتور (معمولاً از طریق تسمه متصل به میل‌لنگ) تغذیه می‌شود.

به همین دلیل، هرچند سوپرشارژر باعث افزایش سریع و محسوس توان موتور می‌شود و افت فشار توربو (Turbo Lag) را ندارد، اما چون برای کار کردن از خود موتور نیرو می‌گیرد، بخشی از توان تولیدی موتور را مصرف کرده و می‌تواند در بلندمدت به کارکرد موتور فشار بیشتری وارد کند و در صورت طراحی یا استفاده نامناسب، موجب افزایش استهلاک و آسیب به موتور شود.

با این حال، سوپرشارژ هنوز هم در برخی موتورهای پرقدرت، تیونینگ و خودروهای اسپرت به‌دلیل پاسخ‌دهی سریع و تولید گشتاور بالا در دورهای پایین، کاربرد دارد و به‌عنوان یکی از روش‌های مهم افزایش قدرت موتور با استفاده از هوای پرفشار شناخته می‌شود.

موتور استارت چیست و چه نقشی در روشن شدن خودرو دارد؟

موتور استارت یا همان استارت خودرو یکی از مهم‌ترین قطعات در سیستم استارت و راه‌اندازی موتور ماشین است. این قطعه معمولاً در بخش پایینی موتور، کنار فلایویل و محل اتصال موتور و گیربکس نصب می‌شود. وظیفه اصلی استارت، به چرخش درآوردن اولیه میل‌لنگ موتور است تا عمل مکش، تراکم و جرقه‌زنی انجام شود و موتور روی دور خود بیفتد.

وقتی سوئیچ را در حالت استارت قرار می‌دهید، موتور استارت با استفاده از برق باتری شروع به کار می‌کند. در این لحظه، دنده استارت با دنده دور فلایویل درگیر شده و فلایویل و در نتیجه میل‌لنگ را می‌چرخاند. پس از روشن شدن موتور، استارت از مدار خارج شده و دنده آن از فلایویل جدا می‌شود تا آسیبی به استارت و فلایویل نرسد. اگر موتور استارت معیوب باشد، خودرو یا استارت نمی‌خورد، یا به‌سختی روشن می‌شود.

قطعات اصلی موتور استارت خودرو

🔑 موتور استارت از چند بخش و قطعه مهم تشکیل شده است که هر کدام در عملکرد صحیح آن نقش دارند:

• آرمیچر استارت
  بخش چرخان داخل استارت است که با عبور جریان برق، میدان مغناطیسی تولید کرده و شروع به چرخیدن می‌کند. این چرخش در نهایت به دنده استارت منتقل می‌شود.

• زغال (ذغال) استارت
  قطعات رسانای کربنی هستند که جریان برق را به آرمیچر منتقل می‌کنند. فرسودگی زغال‌ها یکی از دلایل رایج ضعیف استارت خوردن یا عمل نکردن استارت است.

• بالشتک (استاتور)
  بخش ثابت استارت است که میدان مغناطیسی لازم برای چرخیدن آرمیچر را ایجاد می‌کند. هماهنگی بالشتک و آرمیچر، برای تولید گشتاور کافی جهت چرخاندن موتور بسیار مهم است.

• اتوماتیک استارت (سلونوئید استارت)
  یک رله برقی–مکانیکی است که هنگام چرخاندن سوئیچ، هم برق اصلی استارت را وصل می‌کند و هم دنده استارت را به فلایویل درگیر می‌سازد. خرابی اتوماتیک استارت باعث می‌شود استارت کلیک کند اما موتور نچرخد.

• دنده استارت (پینیون استارت)
  روی محور استارت قرار دارد و هنگام استارت زدن با دنده فلایویل درگیر می‌شود تا نیروی چرخشی استارت را به موتور منتقل کند. پس از روشن شدن موتور، این دنده به‌طور خودکار از فلایویل جدا می‌شود.

سلامت موتور استارت، اتوماتیک استارت، زغال استارت و دنده استارت نقش مهمی در روشن شدن راحت، سریع و بی‌دردسر خودرو دارد؛ به همین دلیل، در صورت مشاهده علائمی مثل استارت نخوردن، صدای تق‌تق، یا چرخیدن استارت بدون روشن شدن موتور، باید سیستم استارت توسط تعمیرکار متخصص بررسی شود.

سوپاپ PCV چیست و چه نقشی در موتور خودرو دارد؟

🌬️ سوپاپ پی سی وی (PCV Valve) که مخفف Positive Crankcase Ventilation است، یکی از قطعات مهم در سیستم تهویه کارتر موتور خودرو به‌شمار می‌رود. همان‌طور که می‌دانیم، کارتر محل ذخیره روغن موتور در زیر موتور است و با حرکت رفت‌وبرگشتی پیستون‌ها، حجم هوا و بخارات داخل آن مرتباً تغییر می‌کند. این تغییر حجم باعث ایجاد فشار و ضربات هوایی در کارتر می‌شود که اگر کنترل نشود، می‌تواند به نشتی روغن، آسیب به واشرها و مختل شدن عملکرد موتور منجر شود.

در این‌جا سوپاپ PCV وارد عمل می‌شود. وظیفه اصلی این سوپاپ، تهویه کارتر و کنترل فشار داخلی آن است. سوپاپ PCV با هدایت بخارات و گازهای اضافی داخل کارتر به مسیر ورودی هوا (منیفولد هوا)، از ایجاد ضربات و فشار اضافی جلوگیری می‌کند و به این ترتیب:

• مانع ایجاد ضربه و فشار در کارتر می‌شود.

• باعث خارج شدن گازهای نشتی (بلو–بای) که از کنار رینگ‌های پیستون به کارتر راه پیدا کرده‌اند، می‌شود.

• بخارات روغن موتور را از کارتر خارج کرده و به مسیر احتراق بازمی‌گرداند تا بسوزند؛ این کار هم به کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کند و هم از تشکیل لجن و رسوبات داخل موتور جلوگیری می‌کند.

• با کاهش فشار اضافی و بهبود تهویه، در خنک‌تر شدن و سلامت کلی موتور خودرو مؤثر است.

به‌طور خلاصه، سوپاپ PCV بخشی از سیستم تهویه مثبت کارتر است و نقش مهمی در کاهش آلودگی، بهبود راندمان موتور، جلوگیری از نشت روغن و افزایش عمر روغن و قطعات داخلی موتور دارد. خرابی یا گرفتگی سوپاپ PCV می‌تواند باعث بالا رفتن فشار داخل کارتر، روغن‌ریزی، بد کار کردن موتور، دود غیرعادی و حتی افزایش مصرف سوخت شود؛ به همین دلیل، بررسی و تعویض دوره‌ای سوپاپ PCV در سرویس‌های دوره‌ای خودرو توصیه می‌شود.