راهنمای کامل انتخاب و اطلاعات فنی روغن موتور خودرو

در بازار ایران، فروشگاه‌های روغن موتور تنوع زیادی از برندها و مارک‌های مختلف را ارائه می‌دهند. انتخاب روغن موتور مناسب برای خودروی شما باید با دقت و بر اساس کیفیت و ویژگی‌های فنی روغن صورت گیرد تا عملکرد موتور بهینه شود. برای انجام این کار، آشنایی با شاخص‌ها و معیارهای روغن موتور، مانند ویسکوزیته، سطح کیفی و استانداردهای بین‌المللی، امری ضروری است. با گذراندن کلاس آموزش تعویض روغنی و داشتن اطلاعات دقیق در این زمینه، می‌توانید بهترین روغن موتور را متناسب با نیاز و شرایط خودروی خود انتخاب کرده و از کارایی و عمر طولانی موتور آن بهره‌مند شوید.

شناخت روغن موتور مناسب خودرو

روغن موتور یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم خودروی شماست که برای حفظ عملکرد و طول عمر موتور ضروری است. انتخاب روغن موتور مناسب باید بر اساس تصفیه خوب و ویسکوزیته متناسب با شرایط موتور خودرو باشد. روغن موتور علاوه بر کاهش اصطکاک بین اجزای متحرک، به خنک‌سازی موتور و جلوگیری از آسیب‌های حرارتی کمک می‌کند. فرآیند احتراق در موتور به دلیل تولید گرما می‌تواند موجب آسیب به اجزای مختلف شود که روغن موتور با جذب و دفع این گرما از آسیب جلوگیری می‌کند.

وظایف اصلی روغن موتور شامل:

1. کاهش اصطکاک و سایش: جلوگیری از تخریب پیستون‌ها و سیلندرها و افزایش عمر موتور.

2. خنک‌سازی موتور: جذب گرمای اضافی و جلوگیری از دمای بالا.

3. پاک‌سازی: حذف دوده و مواد زاید ناشی از احتراق.

4. محافظت از اجزا: جلوگیری از اکسیداسیون و زنگ‌زدگی.

5. جلوگیری از لجن: جلوگیری از رسوب مواد زائد و گرفتگی مجاری روغن.

6. کاهش ضربات احتراقی: کاهش ضربات ناشی از فرآیند احتراق و بهبود کارکرد موتور.

استفاده از روغن‌های با سطح کیفیت پایین‌تر می‌تواند عملکرد موتور را تحت تأثیر قرار دهد و باعث کاهش عمر آن شود. روغن‌های با سطح کیفیت SN, SP به دلیل ویژگی‌های فنی پیشرفته، بهترین انتخاب برای خودروهای مدرن و قدیمی هستند. استفاده از این روغن‌ها به عملکرد بهتر موتور و کاهش هزینه‌های نگهداری کمک می‌کند.

شرکت‌هایی مانند ایران‌خودرو و سایپا در تولید خودروهای داخلی معمولاً از روغن‌هایی با هزینه پایین‌تر استفاده می‌کنند تا قیمت تمام‌شده خودرو کاهش یابد. به عنوان مثال، برای خودروهایی مانند دنا توربو که در کارخانه از روغن با ویسکوزیته 10W-40 استفاده می‌شود، بهترین گزینه برای عملکرد بهتر موتور روغن 5W-40 است. روغن 5W-40 با حجم ۵ لیتر و تعویض فیلتر روغن، به دلیل خاصیت مناسب‌تر برای دماهای پایین و عملکرد بهتر در شرایط سخت رانندگی می‌تواند عملکرد موتور را بهبود بخشد. این انتخاب باعث کاهش صدای موتور، افزایش شتاب و خنک نگه داشتن موتور در تمامی شرایط رانندگی می‌شود، حتی در دماهای بالا یا ترافیک سنگین. استفاده از روغن 5W-40 می‌تواند عملکرد بهتری از موتور خودروی شما در بلندمدت فراهم کند و عمر مفید آن را افزایش دهد.

عوامل موثر در انتخاب روغن موتور مناسب

فاکتور API روغن موتور

شاخص API (American Petroleum Institute) یک استاندارد جهانی است که کیفیت روغن موتور را تعیین می‌کند. این شاخص با دو حرف انگلیسی روی بطری روغن موتور درج می‌شود. حرف اول نشان‌دهنده نوع سوخت (بنزینی یا دیزلی) و حرف دوم بیانگر کیفیت روغن موتور است که از اولین حرف الفبای انگلیسی شروع می‌شود.

روغن‌های موتور با شاخص‌های قدیمی مانند SA/SB/SC/SD/SE/SF کیفیت پایین‌تری دارند و برای خودروهای امروزی منسوخ شده‌اند. امروزه، بیشتر روغن‌های موتور با شاخص‌هایی مانند SJ/SL/SM/SN مورد استفاده قرار می‌گیرند که نشان‌دهنده کیفیت بالاتر و بهینه‌سازی عملکرد در دماهای مختلف هستند.

استفاده از روغن موتور با شاخص SN به جای SM توصیه می‌شود، زیرا کیفیت روغن SN از SM بالاتر است و عملکرد بهتری در کاهش سایش و محافظت از موتور دارد. به علاوه، انتخاب روغن موتور با سطح کیفیت بالاتر نه تنها آسیبی به موتور وارد نمی‌کند بلکه به بهبود عملکرد و عمر طولانی‌تر موتور کمک می‌کند.

نمودار پیشرفت شاخص API

شاخص API برای خودروهای بنزینی با API SX و برای خودروهای دیزلی با API CX نمایش داده می‌شود. در سیستم API SX، حرف X برای موتورهای بنزینی از حروف لاتین A تا N و در API CX، حرف X برای موتورهای دیزلی از حروف لاتین A تا J استفاده شده است. هرچه این حروف به سمت انتهای الفبای انگلیسی پیش بروند، نشان‌دهنده کیفیت بالاتر روغن موتور است.

استانداردهای API برای خودروهای بنزینی

• SP: استاندارد API SP برای روغن موتورهای بنزینی جدیدترین استاندارد است که در 2020 معرفی شد. این استاندارد بهبود مصرف سوخت، کاهش آلاینده‌ها و عملکرد بهینه در دماهای بالا را هدف قرار می‌دهد. API SP برای موتورهای مدرن با سیستم‌های پیشرفته کنترل آلاینده‌ها طراحی شده است.

• SN: بالاترین سطح کیفیت روغن موتور برای خودروهای ساخته شده از 2011 به بعد

• SM: برای خودروهای ساخته شده در 2010 و قدیمی‌تر

• SL: برای خودروهای ساخته شده در 2004 و قدیمی‌تر

• SH, SG, SF, SE, SD, SC, SB, SA, SJ: برای خودروهای قدیمی‌تر با استانداردهای پایین‌تر

توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که گرید API روغن باید با مشخصات روغن درج شده در دفترچه راهنمای خودرو مطابقت داشته باشد. برای مثال، برای خودرویی که نیاز به روغن API SG دارد، استفاده از روغن API SN مناسب نخواهد بود.

استانداردهای API برای خودروهای دیزلی

• CA, CB, CC, CD-II, CE, CF, CF-2, CF-4, CH-4: روغن‌هایی که برای خودروهای دیزلی و ماشین‌های سنگین تولید شده‌اند.

• CI-4: مخصوص موتورهای دیزلی سبک و سنگین با قابلیت کاهش اکسید نیتروژن تا 50%.

• CJ-4: برای موتورهای چهارزمانه با سرعت بالا و استاندارد آلایندگی 2007. این روغن به دلیل قابلیت‌های برتر خود می‌تواند عملکرد بهتری نسبت به استانداردهای قدیمی مانند CI-4 و CH-4 ارائه دهد.

فاکتور SAE (ویسکوزیته یا غلظت روغن موتور)

فاکتور SAE (Society of Automotive Engineers) یکی از معیارهای کلیدی در انتخاب روغن موتور است که به گرانروی (ویسکوزیته) روغن موتور اشاره دارد. ویسکوزیته، نشان‌دهنده غلظت روغن و نحوه جریان‌پذیری آن در دماهای مختلف است. انتخاب روغن موتور با ویسکوزیته مناسب تأثیر مستقیم بر عملکرد موتور و میزان مصرف سوخت دارد و باید متناسب با نوع کارکرد موتور و شرایط محیطی خودرو تعیین شود.

در شرایط دمای پایین، روغن‌های با ویسکوزیته پایین (مثلاً 5W-30) به جریان بهتر روغن و راه‌اندازی سریع‌تر موتور کمک می‌کنند. در حالی که در شرایط دمای بالا یا برای موتورهای پرقدرت، روغن‌هایی با ویسکوزیته بالاتر (مثلاً 10W-40) برای محافظت بیشتر از اجزای موتور و جلوگیری از سایش و حرارت زیاد مناسب‌تر هستند.

انتخاب ویسکوزیته روغن به طور مستقیم بر عملکرد حرارتی موتور، کاهش اصطکاک و طول عمر اجزای موتور تأثیرگذار است. بنابراین، توجه به شاخص ویسکوزیته (همچون 5W-30 یا 10W-40) برای انتخاب روغن مناسب به لحاظ آب و هوای منطقه و نوع استفاده از خودرو اهمیت ویژه‌ای دارد.

SAE: 10W-40 , 5W-40 , 5W-30 , 10W-30 , 20W-50 , 0W-20

انتخاب روغن موتور بر اساس گرانروی (ویسکوزیته)

در انتخاب روغن موتور، دو عدد درج‌شده بر روی بطری نشان‌دهنده ویسکوزیته روغن در شرایط مختلف دمایی هستند. عدد اول قبل از W نشان‌دهنده گرانروی در دماهای پایین است. هرچه این عدد کوچک‌تر (مانند 0W یا 5W) باشد، روغن در دمای پایین رقیق‌تر است و جریان بهتری در موتور ایجاد می‌کند، که برای راه‌اندازی آسان‌تر موتور در هوای سرد ضروری است. در دوره آموزش تعویض روغن خودرو بصورت عملی با نوشته های روی قوطی روغن آشنا میشوید.

عدد دوم بعد از W میزان گرانروی در دماهای بالا را مشخص می‌کند. این عدد هرچه بزرگ‌تر (مثلاً 40 یا 50) باشد، روغن در دمای بالا غلیظ‌تر است و عملکرد بهتری در حفاظت از موتور و کاهش سایش در شرایط دمایی بالا ارائه می‌دهد.

یک نکته مهم این است که انتخاب گرانروی روغن موتور نباید صرفاً بر اساس دمای محیط باشد. پس از روشن شدن موتور، دمای داخلی به سرعت به مقدار بهینه می‌رسد، بنابراین تغییر گرانروی روغن به فصول مختلف اشتباه است.

برای بهینه‌سازی عملکرد موتور، پیشنهاد می‌شود که اگر روغن موتور فابریک شما دارای SAE 10W-40 است، از SAE 5W-40 استفاده کنید. این تغییر باعث کاهش اصطکاک، بهبود استارت، کاهش صدای موتور و افزایش شتاب می‌شود.

محدوده دما برای عدد گرانروی (ویسکوزیته) SAE

محدوده دما برای عدد گرانروی (ویسکوزیته) SAE به عملکرد روغن موتور در دماهای مختلف اشاره دارد. عدد اول قبل از W نشان‌دهنده ویسکوزیته در دماهای پایین است؛ روغن‌هایی با عدد پایین مانند 0W و 5W در دماهای سرد (زیر صفر) عملکرد بهتری برای استارت سریع و جریان بهتر دارند. عدد دوم بعد از W نشان‌دهنده ویسکوزیته در دماهای بالا است؛ روغن‌های با عدد بزرگتر مانند 40 و 50 برای حفاظت از موتور و کاهش سایش در دماهای بالاتر مناسب هستند. انتخاب صحیح گرانروی روغن موتور به بهبود عملکرد خودرو و طول عمر موتور کمک می‌کند.

غلظت روغن موتور و تأثیر آن بر شرایط آب و هوایی

غلظت روغن موتور (ویسکوزیته) نقش حیاتی در عملکرد موتور در دمای محیطی مختلف دارد. به‌عنوان مثال، روغن موتور با شاخص 10W-40 در محدوده دمایی 30- تا 40+ درجه سانتی‌گراد بهترین عملکرد را ارائه می‌دهد. با استفاده از نمودار ویسکوزیته SAE، می‌توان روغن موتور مناسب را بر اساس شرایط آب و هوایی انتخاب کرد. برای مناطقی مانند تهران که دمای آن در تابستان‌ها در بازه 10- تا 40+ درجه سانتی‌گراد قرار دارد، روغن‌های با شاخص گرانروی بالا مانند 15W-40 یا 10W-40 بهترین انتخاب هستند. این روغن‌ها در دماهای بالا غلظت بیشتری دارند که باعث بهبود حفاظت موتور و کاهش سایش در دماهای بالا می‌شوند.

بررسی انواع روغن موتور ایرانی و خارجی

برای انتخاب روغن موتور مناسب برای خودروی خود، لازم است که ابتدا با مشخصات و ویژگی‌های یک روغن باکیفیت آشنا شوید. یک روغن موتور باکیفیت باید ویژگی‌های زیر را دارا باشد:

1. گرانروی مناسب: روغن موتور باید غلظت متناسبی داشته باشد تا در دماهای پایین جریان‌پذیری مناسب و در دماهای بالا روانکاری بهینه داشته باشد.

2. جذب ناخالصی‌ها: روغن باکیفیت باید به تدریج سیاه شود زیرا ناخالصی‌ها و دوده‌های داخلی موتور را جذب می‌کند.

3. عدم بو: روغن موتور اصل نباید بوی تند و غیرعادی داشته باشد. اگر بوی تندی احساس کردید، احتمالاً روغن تقلبی است.

4. شفافیت: روغن باید شفاف باشد؛ اگر روغن کدر یا سیاه شد، نشانه تقلبی بودن آن است.

5. عدم وجود ذرات اضافی: روغن موتور نباید حاوی ذرات شناور یا ناخالصی‌های فیزیکی باشد.

فاکتور پایه روغن موتور: انواع روغن موتور بر اساس فرآیند تولید

انتخاب روغن موتور مناسب بستگی به نوع پایه روغن و فرآیند تولید آن دارد. روغن موتورهای مختلف بر اساس پایه‌های مختلف به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. روغن موتور مینرال (Mineral)

روغن‌های مینرال اولین نوع روغن موتور هستند که از نفت خام استخراج شده و بدون هیچ‌گونه اصلاح شیمیایی وارد بازار می‌شوند. این روغن‌ها برای خودروهای قدیمی و کلاسیک مناسب هستند، زیرا به دلیل سادگی ساختار، بازه زمانی تعویض کوتاه‌تری دارند و قیمت آن‌ها ارزان‌تر است.

2. روغن موتور نیمه‌سنتتیک (Semi Synthetic)

این روغن‌ها ترکیبی از روغن‌های سنتتیک و مینرال هستند و به نسبت روغن‌های مینرال، از پایداری و عملکرد بالاتری برخوردارند. این روغن‌ها برای خودروهای مدرن مناسب‌اند و معمولاً برای خودروهایی مانند پژو 206، پژو 405، سمند و تیبا استفاده می‌شوند. روغن‌های نیمه‌سنتتیک به دلیل ترکیب مواد شیمیایی خاص، دارای بازه تعویض طولانی‌تری نسبت به روغن‌های مینرال هستند.

3. روغن موتور سنتتیک یا تمام سنتتیک (Full Synthetic)

روغن‌های تمام سنتتیک با استفاده از پیشرفته‌ترین فناوری‌ها تولید می‌شوند و تمام ناخالصی‌ها از روغن حذف شده‌اند. این روغن‌ها دارای مقاومت بالا و روانکاری فوق‌العاده در دماهای بالا هستند. برای موتورهای پرقدرت و خودروهای لوکس مانند مرسدس بنز، بی ام و، تویوتا و هوندا، روغن موتور تمام سنتتیک گزینه مناسب است. این روغن‌ها به دلیل عملکرد بهینه در شرایط سخت و هزینه بالاتر نسبت به روغن‌های مینرال و نیمه‌سنتیک، برای خودروهای تکنولوژی بالا توصیه می‌شوند.

تاریخچه و تولید روغن موتور سنتتیک

روغن سنتتیک برای اولین بار توسط آلمان در جنگ جهانی دوم تولید شد، زیرا به دلیل کمبود نفت، از ذغال سنگ و گاز متان برای تولید روغنی با ویژگی‌های روانکاری عالی استفاده کردند. با پیشرفت تکنولوژی و بهبود فرآیند تصفیه، این روغن به تمام سنتتیک تبدیل شد که امروزه در خودروهای مدرن و لوکس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نتیجه‌گیری انتخاب روغن مناسب ماشین

انتخاب روغن موتور مناسب باید با توجه به نوع موتور، شرایط رانندگی و شرایط آب و هوایی انجام شود. روغن‌های تمام سنتتیک برای خودروهای لوکس و با عملکرد بالا، روغن‌های نیمه‌سنتتیک برای خودروهای روزمره و روغن‌های مینرال برای خودروهای قدیمی‌تر توصیه می‌شوند. همچنین، توجه به ویژگی‌هایی مانند شفافیت روغن و آسانی در استارت موتور می‌تواند در انتخاب روغن باکیفیت به شما کمک کند.

انتخاب و خرید روغن موتور مناسب: راهنمای جامع

برای انتخاب بهترین روغن موتور برای خودروی خود، اولین گام مطالعه دفترچه راهنمای خودرو است که به طور دقیق مشخصات ویسکوزیته، شاخص API و نوع روغن مناسب برای موتور شما را بیان می‌کند. اگرچه سازندگان خودرو معمولا روغن موتور مناسب را از کارخانه وارد می‌کنند، اما شما می‌توانید از روغن‌های باکیفیت‌تر و عملکرد بهتر نسبت به روغن‌های فابریک استفاده کنید.

استفاده از روغن موتورهای تمام سنتتیک یا نیمه‌سنتتیک که دارای ویژگی‌هایی چون پایداری در دماهای بالا، افزایش کارایی موتور و کاهش سایش هستند، می‌تواند به بهبود عملکرد موتور خودرو و طول عمر آن کمک کند. انتخاب روغن‌های با ویسکوزیته صحیح و مطابق با شرایط رانندگی و دمای محیط، نقش مهمی در کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی دارد.

برای خرید روغن موتور، علاوه بر رعایت توصیه‌های تولیدکننده، توجه به شاخص API و سطح کیفیت روغن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. روغن‌های با سطوح کیفی بالاتر (مانند SN) عملکرد بهتری در جلوگیری از فرسایش و حفاظت از اجزای موتور ارائه می‌دهند و موجب افزایش شتاب و کاهش صدای موتور خواهند شد.

برای انتخاب روغن موتور مناسب خودروهای ایران‌خودرو، باید به نوع موتور و شرایط رانندگی توجه کنید. خودروهایی مانند پژو ۲۰۶، پژو ۲۰۷ و دنا و سمند EF7 برای عملکرد بهتر به روغن‌هایی با گرید 5W-40 نیاز دارند. استفاده از روغن‌های با کیفیت بالا مانند SN یا SP می‌تواند به بهبود عملکرد موتور، کاهش مصرف سوخت و افزایش عمر موتور کمک کند. همچنین، در مدل‌های توربوشارژ مانند پژو ۲۰۷ توربو، روغن‌های تمام سنتتیک انتخاب بهتری هستند تا عملکرد بهینه‌ای در دماهای بالا ارائه دهند.

روغن مناسب محصولات سایپا

برای انتخاب روغن موتور مناسب خودروهای سایپا، توجه به نوع موتور و شرایط رانندگی اهمیت زیادی دارد. برای مدل‌های محبوبی مانند شاهین، ساینا، تیبا و کوئیک، روغن‌های با گرید 5W-30 یا 10W-40 بهترین گزینه‌ها هستند. این روغن‌ها علاوه بر کاهش اصطکاک و محافظت از موتور، به کاهش مصرف سوخت و افزایش عملکرد موتور کمک می‌کنند. برای خودروهای توربوشارژ یا مدل‌های جدیدتر، استفاده از روغن‌های تمام سنتتیک با گرید مناسب می‌تواند عملکرد بهتری در دماهای بالا و شرایط سخت فراهم کند.

روغن مناسب خودروهای چینی

برای خودروهای چینی، انتخاب روغن موتور مناسب به نوع موتور و استانداردهای آن بستگی دارد. اکثر خودروهای چینی از روغن‌های با ویسکوزیته 5W-30 یا 5W-40 استفاده می‌کنند که به خوبی از موتور در دماهای مختلف محافظت می‌کنند.

روغن موتور خودروهای خارجی

روغن موتور خودروهای خارجی باید با توجه به نوع موتور و استانداردهای آن انتخاب شود. برای خودروهای بنزینی معمولاً از روغن‌هایی با ویسکوزیته 5W-30 یا 5W-40 و استانداردهای API SN یا ACEA A3/B4 استفاده می‌شود.