چطور نصاب آسانسور شویم؟ (درآمد، فرصتهای کاری، آینده)
صنعت آسانسور یکی از پردرآمدترین حوزههای فنی در بسیاری از کشورهای جهان به شمار میآید و به دلیل حساسیت بالای ایمنی آسانسور، همچنان به نیروی انسانی متخصص وابسته است. حتی در دورهای که اتوماسیون و هوش مصنوعی سرعت گرفتهاند، مرحله نصب، راهاندازی و تست ایمنی آسانسور باید توسط فردی انجام شود که به استانداردها، عملکرد دقیق تجهیزات و نکات ایمنی مسلط باشد. در ایران هم با رشد ساختوساز و نوسازی ساختمانها، تقاضا برای نصاب آسانسور حرفهای و نیروهای سرویس و نگهداری آسانسور رو به افزایش است و بازار کار این رشته همچنان فعال و رو به رشد ارزیابی میشود.
چگونه نصاب آسانسور شویم؟
برای معرفی دقیق شغل نصب و سرویس آسانسور باید بدانید که حوزه کاری این افراد فقط به آسانسور محدود نیست؛ بسیاری از تکنسینها در پروژههای نصب پله برقی، پیادهرو متحرک (مسیر متحرک) و حتی تجهیزات مشابه مثل تلهکابین هم فعالیت دارند. یک نصاب یا تعمیرکار موفق باید توانایی نقشهخوانی و شماتیکخوانی داشته باشد تا بتواند نقشهها، مدارها و دستورالعملهای فنی را درست تفسیر کرده و مطابق آن اجرا کند. از طرف دیگر، تسلط بر ابزارهای نصب آسانسور و تجهیزات مونتاژ، برای سوارکردن صحیح قطعات و اجرای استاندارد پروژه ضروری است.
از آنجا که این شغل به پروژههای ساختمانی گره خورده، مهارتهای بینرشتهای نقش پررنگی دارند. برای مثال، تکنسین آسانسور باید در سیمکشی برق صنعتی، تابلو فرمان آسانسور، عیبیابی برد و سیستم کنترل و بررسی خطاهای احتمالی در سیستمهای کامپیوتری آسانسور یا پلهبرقی مهارت کافی داشته باشد. علاوه بر این، آشنایی عملی با سیستمهای هیدرولیک آسانسور و نحوه عملکرد آنها، مخصوصاً در مدلهای هیدرولیکی، یک مزیت مهم و گاهی ضروری است.
پس از مونتاژ و راهاندازی، بخش مهم کار تازه شروع میشود: تست، تنظیمات و تحویل ایمن. نصاب و تعمیرکار وظیفه دارد با انجام تنظیمات دقیق، بررسی عملکرد ترمز، دربها، سنسورها و سیستمهای ایمنی، از کارکرد درست آسانسور اطمینان پیدا کند. در ادامهی چرخه عمر دستگاه نیز سرویس دورهای آسانسور، نگهداری پیشگیرانه، تعویض قطعات مصرفی و انجام تنظیمات منظم برای حفظ عملکرد بهینه و کاهش خرابیها، از اصلیترین مسئولیتهای این شغل محسوب میشود.
تفاوت شغل نصاب آسانسور و سرویسکار آسانسور چیست؟
بهطور کلی، عنوان تکنسین آسانسور به دو مسیر اصلی تقسیم میشود: نصب و راهاندازی آسانسور و سرویس و نگهداری (تعمیرات) آسانسور. نصاب آسانسور بیشتر در فاز اجرایی پروژههای ساختمانی فعالیت میکند و مسئولیت او از مراحل اولیه مثل آهنکشی و ریلکشی آسانسور تا نصب موتور، کابین، وزنه تعادل و اجرای سیمبکسل ادامه دارد. در مقابل، سرویسکار آسانسور تمرکز اصلیاش روی عیبیابی آسانسور، سرویس دورهای، تعمیرات تخصصی و نگهداری پیشگیرانه است تا آسانسور در طول زمان ایمن، استاندارد و بدون توقف کار کند.
وظایف نصاب آسانسور
افرادی که در حوزه راهاندازی آسانسور کار میکنند، معمولاً در کارگاه نصب یا پروژههای ساختمانی حضور دارند و در جابجایی و لیفت قطعات سنگین مثل موتور، ریلها و کابین نقش کلیدی دارند. این کار با استفاده از تجهیزات حرفهای مانند بالابر، دالی، غلتک و ابزارهای دستی مکانیکی انجام میشود. همچنین نصابها در مونتاژ و دمونتاژ قطعات آسانسور، همراستاسازی اجزا، نصب تجهیزات مکانیکی و آمادهسازی سیستم برای راهاندازی اولیه همکاری میکنند.
وظایف سرویسکار آسانسور
سرویسکار آسانسور مسئول بازرسی فنی آسانسور و پلهبرقی و بررسی اجزای ایمنی و عملکردی است تا از ایمنی آسانسور و قابلیت استفاده روزمره آن اطمینان حاصل شود. این افراد معمولاً تعمیرات اساسی آسانسور را انجام میدهند؛ مثل تعویض سیمبکسل/کابلها، تعمیر یا تنظیم درب آسانسور، تعویض یاتاقانها و رفع خرابیهای تابلو فرمان. در برخی موارد هم تعمیرات نیازمند استفاده از ابزارهای تخصصیتر مانند ابزار برش و تجهیزات کارگاهی است.
علاوه بر تعمیرات، پروژههای نوسازی و مدرنسازی آسانسور نیز اغلب بر عهده سرویسکاران است؛ مثل تعویض موتور الکتریکی، پمپ هیدرولیک، تابلو کنترل/تابلو فرمان، درایو و قطعات کنترلی. همچنین بعد از پایان نصب و راهاندازی یک آسانسور جدید، انجام تست، تنظیمات نهایی، بازرسی و کنترل استانداردها (برای تطابق با کدها و استانداردهای ایمنی محلی) معمولاً توسط سرویسکار یا تیم فنی مرتبط انجام میشود تا آسانسور پیش از بهرهبرداری تایید فنی شود.
تفاوت شغل نصاب/راهانداز آسانسور و برقکار آسانسور چیست؟
در پروژههای نصب و راهاندازی، معمولاً دو نقش کلیدی کنار هم فعالیت میکنند: نصاب (راهانداز) آسانسور و برقکار آسانسور. هر دو به نقشهخوانی و رعایت استانداردهای ایمنی نیاز دارند، اما تمرکز کاریشان متفاوت است؛ یکی بیشتر روی بخشهای مکانیکی و مونتاژ و دیگری روی برق، کنترل و مدارها.
وظایف راهانداز/نصاب آسانسور
راهانداز آسانسور (که در بسیاری از کارگاهها به نام نصاب آسانسور هم شناخته میشود) مسئول اجرای مراحل پایهای نصب و آمادهسازی سیستم برای بهرهبرداری است. از آمادهسازی و اجرای نصب تجهیزات تا هماهنگسازی اجزای اصلی آسانسور و حتی سایر تجهیزات حملونقل عمودی مثل پلهبرقی. در بسیاری از پروژهها، راهاندازها ممکن است بخشی از نگهداری پیشگیرانه آسانسور را هم انجام دهند، سوابق سرویس و خدمات را ثبت کنند و با استفاده از ابزارهای تست و عیبیابی مشکلات اولیه را شناسایی کنند. این شغل معمولاً به قدرت بدنی، استقامت، مهارتهای مکانیکی، ابزارشناسی و عیبیابی عملی نیاز دارد و بیشتر در محیط کارگاهی/ساختمانی انجام میشود.
وظایف برقکار آسانسور
در مقابل، برقکار آسانسور تمرکز اصلیاش روی بخشهای الکتریکی و کنترلی است. او نقشهها و مدارهای برق آسانسور را میخواند و تفسیر میکند تا چیدمان اجزای سیستم مشخص شود و سپس کارهایی مثل سیمکشی آسانسور، اتصال کابلها، نصب و تنظیم تجهیزات مرتبط با تابلو فرمان آسانسور، سیستم ترمز و کنترل، و تنظیمات مربوط به کلیدهای موتور/کنتاکتورها را انجام میدهد. برقکار برای بررسی عملکرد سیستم از ابزارهای تخصصی مثل آمپرمتر، مولتیمتر و تجهیزات اندازهگیری (و بسته به پروژه ابزارهایی مثل گیج/فشارسنج در سیستمهای مرتبط) استفاده میکند تا خطاها و ایرادات را دقیقتر پیدا کند.
مهارتهای لازم و مرز کاری دو نقش
بهطور خلاصه، اگر دنبال تفکیک واضح باشید:
-
نصاب/راهانداز بیشتر درگیر نصب و مونتاژ، کارهای مکانیکی، راهاندازی عملی و آمادهسازی تجهیزات است.
-
برقکار آسانسور بیشتر درگیر مدار، برق صنعتی، تابلو کنترل، سنسورها، ترمز، موتور و عیبیابی الکتریکی/الکترونیکی است.
البته در بازار کار ایران، بسته به تیم و شرکت، گاهی این دو نقش همپوشانی دارند؛ اما در پروژههای استاندارد، هر کدام تخصص جداگانه و مسئولیت مشخص دارند و تکنسینهایی که هم نصب را بلدند و هم برق و کنترل را، معمولاً فرصتهای شغلی بهتر و درآمد بالاتری پیدا میکنند.
شغل نصاب آسانسور: از شروع تا درآمد و آینده کاری
🎓 الزامات تحصیلی و آموزشی نصاب آسانسور
برای ورود به شغل نصاب آسانسور (یا تکنسین نصب و راهاندازی آسانسور) معمولاً حداقل پیشنیازها شامل توانایی خواندن و نوشتن، قبولی در آزمونهای مقدماتی، درک پایه از ریاضی کاربردی و داشتن استعداد فنی/مکانیکی است. از آنجا که نصب آسانسور با ایمنی، دقت اجرایی و استانداردهای فنی گره خورده، انتظار میرود افراد بعد از شروع کار همواره دانش خود را درباره تکنولوژیهای جدید آسانسور، تابلو فرمان، سیستمهای کنترل و تجهیزات ایمنی بهروز نگه دارند.
🛠️ نحوه اخذ مدرک مهارتی برای شغل آسانسور
آموزش تکنسین آسانسور معمولاً به شکل دانشگاهی و آکادمیک رایج نیست و مسیر اصلی ورود، شرکت در دوره آموزش نصب و سرویس آسانسور و گذراندن کارآموزی عملی آسانسور است. در این دورهها، هنرجو «صفر تا صد» مهارتهای نصب تجهیزات، مونتاژ قطعات، راهاندازی، تنظیمات اولیه و اصول سرویس را بهصورت عملی زیر نظر تکنسینهای باتجربه یاد میگیرد. این دورهها اغلب بهصورت کوتاهمدت توسط مراکز آموزشی دولتی و خصوصی (معمولاً زیر نظر سازمان فنی و حرفهای) برگزار میشوند.
📚 سرفصلهای پرکاربرد در دوره نصب و سرویس آسانسور
در طول کارآموزی، شرکتکنندگان با مباحث کلیدی مثل ایمنی کار در نصب آسانسور، نقشهخوانی و شماتیکخوانی، شناخت قطعات آسانسور و پلهبرقی، مبانی برق و الکترونیک کاربردی، مهارتهای مکانیکی، اصول ریاضی و فیزیک فنی و روشهای عیبیابی آسانسور آشنا میشوند. پیشنهاد میشود دورههایی را انتخاب کنید که در پایان، گواهینامه مهارت معتبر ارائه میدهند؛ چون داشتن مدرک فنی و حرفهای آسانسور برای ورود جدیتر به بازار کار و همکاری با شرکتها یک امتیاز مهم محسوب میشود.
📝 آزمون فنی و حرفهای آسانسور (کتبی و عملی)
بعد از اتمام دوره، معمولاً باید برای آزمون کتبی و آزمون عملی فنی و حرفهای آماده شوید. روال اغلب به این شکل است که ابتدا آزمون تستی/کتبی برگزار میشود و در صورت کسب حدنصاب، امکان شرکت در آزمون عملی فراهم میگردد. سپس با قبولی در مرحله عملی، گواهینامه مهارت صادر میشود.
🔍 استعلام و اعتبارسنجی مدرک
پس از دریافت مدرک، امکان استعلام مدرک فنی و حرفهای از طریق سایت رسمی سازمان فنی و حرفهای کشور فراهم است تا کارفرما یا شرکتهای پیمانکار بتوانند اعتبار گواهینامه را بررسی کنند.
فرصتهای شغلی نصاب آسانسور
افرادی که وارد حوزه نصب، راهاندازی، سرویس و تعمیر آسانسور میشوند، میتوانند بسته به مهارت و تجربه، در چند مسیر شغلی پرتقاضا فعالیت کنند. در ادامه، رایجترین فرصتهای شغلی تکنسین آسانسور با عناوین پرجستجو آمده است:
🔧 تنظیمکننده آسانسور (Adjuster / Elevator Adjuster)
متخصص انجام تنظیمات دقیق آسانسور پس از نصب؛ شامل تنظیم سیستم ترمز، دربها، سنسورها، تابلو فرمان، سرعت و تراز طبقات و انجام تستهای عملکردی برای تحویل ایمن.
🏗️ سازنده آسانسور (Elevator Builder / Fabricator)
فعال در بخش ساخت و تولید قطعات یا مجموعهها؛ از سازهها و شاسی تا اجزای مکانیکی مرتبط با پروژههای آسانسور (بسته به کارگاه یا کارخانه).
🛠️ نصاب آسانسور (Elevator Installer)
نیروی اجرایی نصب در پروژههای ساختمانی؛ شامل آهنکشی/ریلکشی، نصب کابین، وزنه تعادل، موتور، سیمبکسل و آمادهسازی برای راهاندازی.
🧰 تکنسین تعمیر و نگهداری آسانسور (Maintenance Technician)
تمرکز روی سرویس دورهای آسانسور، نگهداری پیشگیرانه، بازدیدهای منظم و کاهش خرابیها با تنظیمات و تعویض قطعات مصرفی.
⚙️ تعمیرکار آسانسور (Elevator Repair Technician)
متخصص عیبیابی و تعمیرات تخصصی؛ رفع خطاهای تابلو فرمان، درایو، موتور، ترمز، دربها و انجام تعمیرات اساسی در زمان خرابی یا توقف آسانسور.
🚛 راهانداز آسانسور باری و سازنده آسانسور هیدرولیک
فعال در نصب و راهاندازی آسانسورهای باری/صنعتی و سیستمهای هیدرولیک؛ شامل کار با پمپ هیدرولیک، جک، پاوریونیت، شیرآلات و تنظیمات فشار و اجرای استانداردهای مربوط به کاربریهای سنگین.
سرمایه لازم برای ورود به بازار کار آسانسور چقدر است؟
💰 برای شروع کار در حوزه نصب، راهاندازی و سرویس آسانسور معمولاً سرمایه خیلی سنگینی لازم نیست و بخش اصلی هزینهها در دو مرحله خلاصه میشود: یادگیری مهارت و تهیه ابزار. قدم اول، شرکت در دوره آموزش نصب و سرویس آسانسور و گذراندن کارآموزی عملی در آموزشگاههای معتبر است تا مهارتهای تخصصی مثل نقشهخوانی، ایمنی، تابلو فرمان، سیمکشی، عیبیابی و راهاندازی را یاد بگیرید.
پس از آموزش، برای ورود حرفهای به بازار کار باید حداقل ابزارهای ضروری نصاب و سرویسکار آسانسور را تهیه کنید (ابزار مکانیکی و الکتریکی). بهتر است خرید را مرحلهای انجام دهید: ابتدا ابزارهای پایه را بخرید و بعد از افزایش درآمد، سراغ تجهیزات کاملتر و ابزارهای تخصصیتر بروید؛ همچنین انتخاب ابزار باکیفیت و دارای گارانتی باعث میشود هزینههای آینده کمتر شود.
در نهایت، خیلیها فکر میکنند باید حتماً مغازه یا دفتر خدمات آسانسور داشته باشند، اما واقعیت این است که میتوانید بدون سرمایه بالا هم شروع کنید: با ثبت آگهی در سایتهای کاریابی و نیازمندیها مثل دیوار و شیپور و فعالیت در اینستاگرام و تلگرام مشتری جذب کنید و هزینه اجاره مغازه را حذف یا به حداقل برسانید. به همین دلیل، شغل تکنسین آسانسور جزو کارهایی است که با سرمایه کم تا متوسط هم قابل شروع است، به شرطی که مهارت و اعتبار کاری را جدی بگیرید.
نصاب و تعمیرکار آسانسور مسئول نصب، راهاندازی، سرویس و نگهداری و تعمیر انواع آسانسور در ساختمانها و کارخانههاست. مراحل اجرای یک پروژه آسانسور معمولاً شامل آهنکشی چاه، نصب ریل و درب، اجرای بخش مکانیکال و الکتریکال، راهاندازی، تست و تحویل آسانسور است. این شغل کاملاً تخصصی و ایمنیمحور است و فرد باید هم با تجهیزات جدید بازار آشنا باشد و هم توان بدنی مناسب و نترسیدن از ارتفاع داشته باشد.
وظایف نصاب و تعمیرکار آسانسور
-
مونتاژ و نصب قطعات آسانسور
-
سرویس دورهای و بررسی موتور، ترمز، دربها، قفلها و چرخدندهها
-
انجام تعمیرات آسانسور و رفع خرابی
-
پاسخگویی به خرابی و تماس اضطراری آسانسور
-
تعویض قطعات داخلی مثل کفپوش کابین، شستیها، روشنایی و سیستم ارتباطی
-
ثبت و ارائه گزارش سرویس و تعمیر آسانسور
-
بررسی رعایت استانداردهای ایمنی آسانسور
مهارتهای لازم برای نصب و تعمیر آسانسور
-
تسلط به مکانیکال و الکتریکال آسانسور
-
شناخت انواع آسانسور و خواندن نقشه و دیاگرام
-
مهارت ارتباطی، برنامهریزی کار و عیبیابی سریع
-
رعایت کامل ایمنی کار در چاه آسانسور و مسئولیتپذیری بالا
مسیر ورود به شغل نصاب آسانسور
ورود به این حرفه از طریق آموزش تجربی نزد استادکار یا شرکت در دورههای فنی و حرفهای نصب و تعمیر آسانسور امکانپذیر است. همچنین میتوان در رشتههای مرتبط شاخه کار و دانش و حتی مقاطع بالاتر ادامه تحصیل داد.
مهارتهای موردنیاز نصاب آسانسور
🔧 دانش فنی نصب آسانسور و شناخت کامل قطعات آسانسور (ریل، درب، کابین، موتور، ترمز، تابلو فرمان)
🛠️ توانایی کار با ابزار دستی و برقی و استفاده درست و ایمن از تجهیزات نصب
🧠 مهارت عیبیابی آسانسور و تشخیص دقیق خرابیها برای تعمیر اصولی
✅ توان تصمیمگیری برای تعویض قطعات و انتخاب راهحل مناسب در سرویس و تعمیر
👷 قدرت و استقامت بدنی برای کارهای سنگین و طولانیمدت در پروژههای نصب
👀 نظارت بر عملیات نصب و کنترل کیفیت اجرای مراحل نصب و راهاندازی
❓ مهارت سؤال پرسیدن و جمعآوری اطلاعات برای پیدا کردن ریشه مشکل
🧩 تفکر انتقادی و تحلیل منطقی برای بررسی راهحلها و ارائه گزینههای بهتر
🧯 رعایت ایمنی کار در چاه آسانسور و استانداردهای فنی (کار حساس و پرریسک)
🧑🤝🧑 ارتباط مؤثر با تیم نصب، تکنسینها و هماهنگی با گروههای کاری شرکت آسانسور
⏱️ مدیریت زمان و برنامهریزی پروژه برای تحویل بهموقع
📈 توانایی ارزیابی و بهبود عملکرد آسانسور و ارتقاء سیستمها
🤝 مهارت مذاکره و هماهنگی کاری در پروژههای نصب و تعمیر آسانسور
📚 علاقه به یادگیری فعال و بهروز بودن با آسانسورهای جدید و تجهیزات مدرن
چطور یک نصاب آسانسور حرفهای شویم؟
برای حرفهای شدن در نصب و راهاندازی آسانسور باید مسیر آموزش و تجربه را مرحلهبهمرحله طی کنید. مهمترین کار این است که کارآموزی نصاب آسانسور را زیر نظر استادکار یا شرکت معتبر بگذرانید و همزمان در دورههای فنی و حرفهای آسانسور شرکت کنید. بعد از یادگیری اصولی، با شرکت در آزمونهای تخصصی نصب آسانسور و گرفتن گواهینامه فنی آسانسور میتوانید بهصورت رسمی وارد بازار کار شوید.
✅ نکات کلیدی برای حرفهای شدن:
-
گذراندن دوره کارآموزی نصب آسانسور و کسب تجربه میدانی
-
شرکت در دورههای آموزش نصب و تعمیر آسانسور و دریافت مدرک معتبر
-
تمرین مداوم ایمنی آسانسور، استانداردها و نکات فنی نصب و راهاندازی
-
همکاری با شرکت آسانسور معتبر برای یادگیری پروژههای واقعی و افزایش درآمد
-
تقویت مهارتهای فنی (مکانیکال/الکتریکال) و مسئولیتپذیری، چون تکنسین نصب نقش مستقیم در ایمنی سیستم بالابری دارد
