آموزش تعمیر موبایل مبتدی فصل ۱

برای شروع حرفه تعمیر موبایل، آشنایی با اطلاعات پایه‌ای درباره گوشی‌ها و ساختار کلی آن‌ها ضروری است. اگر هدف شما تبدیل شدن به یک تعمیرکار حرفه‌ای است، باید آموزش‌ها را به صورت پلکانی و مرحله به مرحله دنبال کنید. ابتدا با مفاهیم اولیه آشنا شوید و سپس با کسب دانش آکادمیک، قادر خواهید بود به صورت عملی روی انواع گوشی‌ها کار کنید.

جزوه آموزش تعمیر موبایل موجود در این سایت در ۱۰ فصل جامع گردآوری شده و مناسب افراد مبتدی، کارآموزان و علاقه‌مندان به این حرفه است. این جزوه به عنوان منبع آموزشی کامل، می‌تواند برای آموزشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز یک شروع عالی باشد و مسیر یادگیری را برای کارآموزان هموار کند.

با مطالعه این جزوه، شما می‌توانید مهارت‌های تعمیر گوشی موبایل را از پایه تا پیشرفته به صورت گام به گام یاد بگیرید و وارد بازار کار شوید.

شناخت قطعات گوشی موبایل

گوشیهای موبایل از بخش های مختلف و قطعاتی تشکیل شده اند. در آغاز این بخش شما با قطعات اصلی آشنا میشوید.

1- انواع صفحه نمایش

گوشی‌های هوشمند دارای صفحه نمایش‌های متنوع با کیفیت‌های مختلف هستند و در سری‌های جدید، بسیاری از آن‌ها از صفحه نمایش‌های منحنی و خمیده بهره می‌برند. برای تعمیرکاران موبایل، شناخت ساختار و عملکرد صفحه نمایش اهمیت بالایی دارد، زیرا با داشتن این دانش می‌توانند عیوب سخت‌افزاری و نرم‌افزاری صفحه نمایش را تشخیص داده و به راحتی رفع کنند، بنابراین یادگیری روش‌های دسترسی و تعمیر ایرادات صفحه نمایش از مهارت‌های ضروری در آموزش تعمیر گوشی موبایل است.

2- صفحه نمایش (LCD)

1-2- لایه های صفحه نمایش LCD

صفحه نمایش‌های LCD گوشی موبایل از چند لایه کلیدی تشکیل شده‌اند که شناخت آن‌ها برای تعمیرکاران موبایل اهمیت بالایی دارد.

لایه کریستال مایع و شیشه محافظ: شامل صفحه کریستال مایع و دو لایه شیشه‌ای محافظ برای حفاظت و نمایش تصویر.

صفحات آینه‌ای و مات: در پشت صفحه قرار دارند تا نور پس‌زمینه یکنواخت ایجاد کنند.

LEDهای SMD: در زیر صفحه نمایش تعبیه شده‌اند تا نور لازم برای عملکرد صحیح LCD را تأمین کنند.

2-2- نحوه ایجاد تصویر روی صفحه نمایش های LCD

در صفحه نمایش‌های LCD گوشی موبایل، صفحه کریستال مایع به مسیرهای ستونی و سطری تقسیم می‌شود تا امکان ایجاد تصویر فراهم گردد. هنگام نمایش تصویر، به دو مسیر از این مسیرها ولتاژ داده می‌شود و در محل برخورد آن‌ها، نقطه‌ای نورانی به نام پیکسل ایجاد می‌شود. کنار هم قرار گرفتن پیکسل‌ها، تصویر کامل را شکل می‌دهد.
هر چه تعداد پیکسل‌ها در واحد اینچ بیشتر باشد، کیفیت تصویر بالاتر خواهد بود. واحد اینچ مربعی معادل ۲۵.۴ میلی‌متر در هر ضلع است.

3-2- انواع LCD های موجود در بازار از نظر کیفیت

1. TFT (Thin Film Transistor)

• ویژگی‌ها: استفاده از ترانزیستورهای نازک برای هر پیکسل، منجر به سرعت بالا، کنتراست بالا و رنگ‌های زنده می‌شود.

• کاربرد: رایج‌ترین نوع در گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و نمایشگرهای صنعتی.

• ملاحظات: مصرف انرژی نسبتاً بالا و هزینه بیشتر نسبت به سایر انواع.

2. STN (Super Twisted Nematic)

• ویژگی‌ها: دارای کنتراست بالاتر و مصرف انرژی کمتر نسبت به TN، اما سرعت پاسخ‌دهی پایین‌تری دارد.

• کاربرد: مناسب برای دستگاه‌های قابل حمل با نیاز به مصرف انرژی کم.

• ملاحظات: کیفیت تصویر پایین‌تر نسبت به TFT.

3. IPS (In-Plane Switching)

• ویژگی‌ها: زاویه دید وسیع‌تر، رنگ‌های دقیق‌تر و کنتراست بهتر.

• کاربرد: استفاده در گوشی‌های هوشمند پیشرفته، تبلت‌ها و نمایشگرهای حرفه‌ای.

• ملاحظات: مصرف انرژی بیشتر و هزینه بالاتر.

💡 نور پس‌زمینه (Backlight) در LCD

• • نوع نور پس‌زمینه: معمولاً از LED برای روشنایی استفاده می‌شود.

  • ولتاژ کاری LEDها: بین ۳ تا ۵ ولت برای مدل‌های کوچک و تا ۳۶ ولت برای مدل‌های بزرگ‌تر.

  • تعداد LEDها: بسته به اندازه صفحه نمایش، تعداد LEDها متغیر است.

هر صفحه نمایش LCD دارای ۶ پایه اصلی یا مسیر ثابت می‌باشد که نقش حیاتی در عملکرد نمایشگر دارند:

• ولتاژ مثبت (+V): تأمین برق صفحه نمایش.

• ولتاژ منفی (GND): زمین یا مسیر برگشت جریان.

• Reset: پایه راه‌انداز مجدد تصویر برای نمایش تصویر بعدی.

• SDA (Serial Data): پایه انتقال اطلاعات به صفحه نمایش به شکل سریال.

• SCL (Serial Clock): پایه ایجاد هماهنگی بین CPU و LCD.

• Active: پایه فعال کردن LCD با استفاده از دستور CPU.

شناخت این پایه‌ها برای تعمیرکاران موبایل ضروری است تا بتوانند عیوب صفحه نمایش و ارتباط آن با برد گوشی را به درستی تشخیص دهند.

نکته: پایه سریال دیتا بسته به نوع کیفیت صفحه نمایش می تواند چندین پایه باشد.
نکته: پایه SCL دستورات را از قطعه ای به نام RTC به صورت فرکانس(پالس)دریافت می کند.

4-2- انواع LCD از لحاظ اتصال روی برد

1. سوکتی {شامل دو نوع 1 - نری و مادگی و2 - کابل های تخت Cable Flex (قابل انعطاف)}
2. فنری
3. لحیمی
4. پد (PAD)

5-2- صفحه نمایش LED

در این نوع صفحه نمایش ها از led ها در سه رنگ قرمز، سبز و آبی (RGB) برای ایجاد تصویر استفاده می شود.

در صفحه نمایش های LED هر پیکسل از ترکیب سه عدد LED در سه رنگ (قرمز – سبز – آبی) (RGB) تشکیل شده است از ترکیب نور این سه LED میتوان تعداد رنگ های بیشتری را ایجاد نمود.

6-2- LED ها دارای انواع مختلفی هستند که می توان به عنوان نمونه به موارد زیر اشاره کرد :

1. LED
2. AMOLED
3. OLED

7-2- نحوه ارتباط صفحه های نمایش با بخش پردازش

3- تاچ

انواع تاچ های موجود در گوشی ها و تبلت ها

1. تاچ های مقاومتی
2. تاچ های خازنی
3. تاچ های مادون قرمز (نوری)

1-1-3- تاچ های مقاومتی

تاچ‌های مقاومتی گوشی موبایل از دو لایه شیشه‌ای رسانا تشکیل شده‌اند که رو به روی هم قرار گرفته‌اند و در لایه بالایی همیشه جریان بار الکتریکی جریان دارد. هنگام برخورد دست با صفحه تاچ، اتصال بین دو لایه شیشه‌ای ایجاد می‌شود و باعث عبور جریان از لایه بالایی به لایه پایینی می‌گردد. این عبور جریان توسط سنسورهای روی تاچ شناسایی شده و محل دقیق لمس مشخص می‌شود. این مکانیزم پایه‌ای برای عملکرد صحیح تاچ مقاومتی گوشی است و برای تعمیرکاران موبایل اهمیت بالایی دارد.

2-1-5- تاچ های خازنی

تاچ‌های خازنی گوشی موبایل از یک لایه شیشه‌ای تشکیل شده‌اند که در آن شبکه‌ای از سیم‌های ماتریسی قرار دارد و همیشه دارای جریان بار الکتریکی است. هنگام برخورد پوست دست با صفحه تاچ، به دلیل وجود میدان بار الکتریکی روی تاچ و الکتریسیته ساکن بدن انسان، اختلاف بار الکتریکی ایجاد می‌شود. این اختلاف بار توسط سنسورهای روی تاچ شناسایی شده و محل دقیق لمس مشخص می‌گردد.

تاچ‌های خازنی در دو نوع تک لمسی و چند لمسی تولید می‌شوند و قابلیت چند لمسی بستگی به نوع سنسورهای موجود روی تاچ دارد. این اطلاعات برای تعمیرکاران موبایل و کاربران حرفه‌ای ضروری است تا عملکرد صحیح تاچ گوشی را درک کنند.

از نقاط مثبت صفحه تاچ:

• مقاومت در برابر رطوبت، آب خوردگی و گرد و خاک
• عمر طولانی تر نسبت به تاج های مقاومتی
• عبور دادن 55 % از نور ارسالی صفحه نمایش

این نوع تاچ ها دارای تکنولوژی گران و پیشرفته ای هستند که دارای دو نوع نوری حرارتی و نوری نوری می باشند.

1-3-1-3- مادون قرمز حرارتی

این نوع تاچ همانند مدل U600 سامسونگ بر اساس میزان دمای بدن انسان فعالیت می کند. این میزان توسط سنسورهای روی تاچ دمای بدن را اندازه گیری کرده و اگر در بازه ی تعریف شده قرار داشته باشد عمل مورد نظر انجام می شود.

2-3-1-3- مادون قرمز نوری

در این تاچ ها نور مادون قرمز همواره به سطح تابیده می شود و در هنگام برخورد دست با صفحه تاچ مسیر ارسال نور قطع می شود. قطع شدن مسیر توسط سنسورهای روی تاچ تشخیص داده شده وعملکرد مناسب انجام می شود.

از مزایای این نوع تاچ ها عمر بالا و عدم تاثیرگذاری در نور صفحه نمایش می باشد.

از معایب این تاچ ها:

• کاهش کیفیت کارکرد در نور شدید و سرمای شدید
• در این تاچ ها امکان لمس چند نقطه بصورت همزمان وجود ندارد.

4- صفحه کلید

1-4- صفحه کلید (UIF)

صفحه کلید گوشی موبایل وسیله‌ای برای وارد کردن اطلاعات به گوشی است و معمولاً از اتصال سخت‌افزاری استفاده می‌کند. ساختار صفحه کلید شامل اتصال‌دهنده‌ها و اتصال‌گیرنده‌های مجزا می‌باشد. هنگام فشردن هر دکمه، تشتک یا قالپاق ایجاد اتصال کوتاه بین اتصال‌دهنده و اتصال‌گیرنده می‌کند که باعث ثبت فرمان یا ورودی مورد نظر می‌شود. این مکانیزم پایه‌ای برای عملکرد صحیح صفحه کلیدها در گوشی موبایل است.

2-4- تشک (قالپاق)

یک لحظه اتصال دهنده و اتصال گیرنده را به هم وصل می کند و ایجاد یک پالس می کند.

3-4- انواع UIF های روی برد

• روی برد اصلی (On Board)
• روی فلت (On Flat)
• روی برد دوم (Sub) 

4-4- کلیدهای جانبی

کلیدهای جانبی گوشی برای انجام وظایفی مانند خاموش و روشن کردن گوشی، تنظیم صدا، عکس گرفتن و سایر عملکردها استفاده می‌شوند. برای تست کلیدهای جانبی از مولتی‌متر روی رنج بازر (Buzzer) استفاده می‌کنیم. ابتدا پایه‌های کلید به صورت افقی تست می‌شوند؛ در این حالت پایه‌های ۱ به ۲ و ۳ به ۴ باید به هم راه دهند. پس از فشردن شاسی کلید، همه پایه‌ها باید اتصال برقرار کنند. این روش به تشخیص سلامت کلیدهای جانبی در تعمیر گوشی کمک می‌کند.

5-برد اصلی (Main Board)

برد اصلی گوشی که کلیه ی قسمت های گوشی به آن وصل می شود. جنس این برد از فیبر استخوانی می باشد که از الیاف شیشه ای ساخته می شود. بردهای موبایل معموال 3، 5 یا 7 الیه ی مختلف می باشند.

1-5- وایا

ارتباط بین الیه های مختلف از طریق مسیر های مسی به اسم وایا انجام می شود.

• نقاط مختلفی روی برد وجود دارند از جمله نقاط اتصال، نقاط تست و نقاط باس.

6- کپسول گوشی (Earpaice)

بازر گوشی موبایل از نظر ساختار مشابه اسپیکر است و تنها تفاوت آن در اندازه بزرگ‌تر آن می‌باشد. برای تست بازرها از مولتی‌متر روی رنج بازر یا ۲۰۰Ω استفاده می‌کنیم. یک بازر سالم باید از هر دو طرف مقاومت بین ۷ تا ۱۴ اهم را نشان دهد. این روش ساده، برای تشخیص سلامت بازر در تعمیر موبایل بسیار کاربردی است.

7- بلندگو (IHF Speaker)

اسپیکر و بازر گوشی موبایل برای تولید صدا هنگام مکالمه یا پخش موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اسپیکرها معمولاً صدای کم‌تر و بازرها صدای بیشتر تولید می‌کنند. برای تست این قطعات از مولتی‌متر روی رنج بازر یا ۲۰۰Ω استفاده می‌شود. یک اسپیکر سالم باید مقادیر اهم ۴، ۸، ۱۶، ۳۲ و ۳۹ یا به عبارتی مقاومت بین ۴ تا ۳۹ اهم را نمایش دهد. این تست به تعمیرکاران کمک می‌کند تا سلامت قطعات صوتی موبایل را به دقت بررسی کنند.

8- میکروفون

یکی از مسیرهای ورودی گوشی می باشد که وظیفه دریافت صدا در هنگام مکالمه یا ضبط صدا را بر عهده دارد. کار میکروفون در واقع تبدیل سیگنال های آنالوگ به سیگنال های الکتریکی می باشد.

1-8- انواع میکروفون ها

1. خازنی
2. دینامیکی
3. کریستالی
4. زغالی
5. مغناطیسی
6. دیجیتال

1-1-8- میکروفون دیجیتال

در واقع یک پک یا بسته از یک میکروفون خازنی و یک مبدل می باشد. خروجی این نوع میکروفون ها از نوع دیجیتال می باشد.

در حال حاضر میکروفون های خازنی به دلیل داشتن کیفیت صدای خیلی خوب بیشترین استفاده را در گوشی ها دارا می باشد.

برای تست میکروفون گوشی موبایل معمولاً از مولتی‌متر استفاده می‌شود. این تست با رنج بازر یا ۲KΩ انجام می‌گیرد. یک میکروفون سالم باید از یک طرف مقدار اهم بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ و از طرف دیگر مقاومت بی‌نهایت (یا عددی بالای ۱۰۰۰ اهم) را نمایش دهد. این روش ساده و دقیق، برای تشخیص سلامت میکروفون در تعمیر موبایل کاربردی است و به تعمیرکاران کمک می‌کند تا مشکلات صوتی را به راحتی شناسایی کنند.

9- ویبراتور

ویبراتور نوعی هشداردهنده مکانیکی در گوشی موبایل است و در دو نوع لنگری و دایره‌ای طراحی می‌شود. برای تست ویبراتور از دستگاه منبع تغذیه استفاده می‌کنیم که نیاز به ولتاژ ۵.۲ ولت و جریان ۵.۱ آمپر دارد.

موتور ویبراتور از یک موتور چرخشی الکتریکی ساده تشکیل شده که به محور آن وزنه‌ای با چگالی بالا نصب شده است؛ این وزنه معمولاً بین ۲۵٪ تا ۵۰٪ محور ۳۶۰ درجه موتور را اشغال می‌کند. هنگام چرخش موتور، به دلیل جابجایی نقطه ثقل وزنه با سرعت بالا، حرکت لرزشی در کل دستگاه ایجاد می‌شود که عملکرد ویبراتور را شکل می‌دهد و نقش مهمی در اعلان هشدار در گوشی موبایل دارد.

10- سوکت

جهت اتصال لوازم جانبی به گوشی مورد استفاده قرار می گیرد، جنس سوکت ها معمولا پلاستیک می باشد مانند سوکت شارژ، سوکت سیم کارت، LCD و...

11- شیلد

شیلد (محافظ) قطعه ای است که از گوشی در مقابل ضربه، رطوبت گرما و امواج الکترومغناطیسی محافظت می کند. شیلدها دارای دو نوع فلزی و پلاستیکی می باشند.

12- آنتن

وسیله ای برای ارسال و دریافت امواج رادیویی که دارای دو نوع هستند:

• آنتن مخفی دستگاه
• مقره آنتن هوایی

در آموزش تعمیر موبایل ضروری است که کارآموزان تمامی بخش‌ها و قطعات گوشی را به خوبی بشناسند تا بتوانند به مراحل حرفه‌ای‌تر تعمیر گوشی وارد شوند. یادگیری نکات و قلق‌های حرفه‌ای تعمیر برد گوشی نیازمند دانش آکادمیک بیشتر درباره ساختار داخلی و عملکرد قطعات موبایل است و این شناخت پایه‌ای، مسیر تبدیل شدن به یک تعمیرکار ماهر موبایل را هموار می‌کند.

13- باطری

باطری ها وظیفه تامین ولتاژ گوشی برای روشن شدن را بر عهده دارند. باطری ها از نظر ساختار دارای دو نوع می باشند:

1. باطری های نیکلی (Ni)
2. باطری های لیتیومی

از این بین باطری های نیکل به دلیل مشکلات فراوانی که داشتند دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرند، اما باطری های لیتیومی به دلیل داشتن وزن کم، زمان شارژ شدن پایین و زمان شارژدهی بالا و همین طور قابلیت تجزیه شدن در طبیعت، باطری های مناسبی برای گوشی های تلفن همراه و تبلت ها می باشند. باطری های لیتیومی امروزه از دو نوع لیتیوم –ین (Li-Ion) و یا لیتیوم-پلیمر(Li-Poly) هستند.

1-13- پایه Bsi

 پایه اطلاعات و مشخصات باطری است. این اطلاعات در هر لحظه به گوشی گزارش داده می شوند. در ضمن این پایه در زمان اتصال باطری، به گوشی اعلام می کند که متصل است.

2-13- پایه Temp

این پایه دمای باطری را در هر لحظه به گوشی گزارش می دهد تا دمای باطری بصورت ناگهانی بالا نرود.

3-13- ولتاژ نامی

ولتاژی است که گوشی با آن روشن و یا شارژ می شود. این ولتاژ در باطری های موبایل و تبلت 3.7V می باشد. اگر ولتاژ نامی کمتر از مقدار تعریف شده باشد اصطلاحاَ به باطری، باطری در حال خواب مغناطیسی گفته می شود. برای خارج کردن باطری از این حالت باید به باطری شک داده شود.

نکته : ولتاژ حداقل گوشی 3.7V و ولتاژ فول شارژ گوشی 4.2V است.

4-13- شوک دادن

برای شوک دادن به باطری ابتدا باید ولتاژ موجود داخل باطری اندازه گیری شود، اگر ولتاژ به دست آمده کمتراز 3.7V بود باطری نیاز به شوک دادن دارد. برای شوک دادن به ولتاژ 5.7V (دو برابر ولتاژ نامی) و 1A نیاز داریم. برای انجام مراحل شوک دادن طبق جدول زیر عمل میکنیم.

5-13- تست باطری

برای تست باتری گوشی موبایل ابتدا باید میزان ولتاژ باتری را اندازه‌گیری کنیم (بهتر است باتری فول شارژ باشد). سپس ولتاژ به دست آمده را با عدد ۰.۳ ولت (خطای دستگاه) جمع کرده و حاصل را روی پنجره ولتاژ منبع تغذیه مشاهده می‌کنیم. میزان جریان برای این تست ۱ آمپر در نظر گرفته می‌شود و عدد نمایش داده شده در پنجره جریان، میزان سلامت باتری را طبق جدول مربوطه مشخص می‌کند.

روش‌های تست باتری، ولتاژگیری و شوک دادن باتری موبایل در کلاس آموزش سخت‌افزار موبایل به صورت عملی تمرین می‌شوند تا یادگیری کامل و دقیق انجام گیرد.

6-13- احیای باطری

برای احیا کردن باتری گوشی موبایل ابتدا باید باتری را تست کرده و از سلامت نسبی آن مطمئن شوید. سپس برای شروع احیا، ولتاژ باتری را تا حد امکان به صفر نزدیک می‌کنیم (با استفاده از لامپ ۳ ولتی یا ویبراتور). پس از آن، باتری را به مدت ۳ تا ۴ ساعت در فریزر یا یخچال قرار می‌دهیم تا فرآیند احیا تکمیل شود.

پس از خارج کردن باتری، آن را در گوشه‌ای قرار دهید تا به دمای معمول اتاق بازگردد. سپس با شک دادن باتری، ولتاژ آن به مقدار نامی بازگردانده می‌شود. در نهایت، مراحل شارژ اولیه انجام می‌شود؛ برای این کار، گوشی خاموش را به شارژ وصل کنید تا باتری به ظرفیت مناسب برسد و عملکرد بهینه داشته باشد. طبق جدول زیر :

نکته: باطری لیتیومی به شارژ اولیه نیاز ندارد زیرا در کارخانه شارژ اولیه می شود، ولی موقع احیا کردن باطری چون همه ی شارژ تقریبا خالی شده، دوباره باید شارژ اولیه گردد.

در فصل های بعدی در آموزش تعمیر گوشی شما با بخش های بیشتر روی برد موبایل آشنا میشوید. همانطور که گفته شد این بخش ها برای افراد مبتدی بسیار مفید است و بصورت پایه ای و مبتدی شرح داده شده است.