ابزارهای مورد نیاز برای سیم پیچی موتور
موتور الکتریکی یک دستگاه است که برای تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی استفاده میشود. عملکرد اکثر موتورها بر اساس برهمکنش جریان الکتریکی و میدان مغناطیسی درون سیمپیچیها است، که باعث تولید نیرویی به شکل چرخش شفت میشود. این موتورها میتوانند از منابع DC مانند باتریها یا منابع AC شامل اینورترها، شبکههای برق و ژنراتورها تغذیه شوند. برخلاف موتور، ژنراتور انرژی مکانیکی را به الکتریکی تبدیل میکند و در واقع عملکرد آن معکوس موتور است. یک موتور الکتریکی شامل اجزایی چون روتور، استاتور، شکاف هوا، سیمپیچی، یاتاقانها و کموتاتور میباشد که هر کدام نقش خاصی در عملکرد موتور دارند.
ابزار مورد نیاز سیم پیچی موتور
موتورها را میتوان بر اساس معیارهایی همچون نوع منبع تغذیه، ساختار، نوع خروجی حرکت و کاربردها طبقهبندی کرد. این مقاله به بررسی مفصل سیمپیچی موتور و انواع مختلف آن پرداخته و محاسبات مورد نیاز برای طراحی سیمپیچیها را توضیح میدهد. همچنین ابزارهای ضروری برای سیمپیچی موتور معرفی میشوند که در بهینهسازی عملکرد موتور و افزایش عمر آن نقش مهمی دارند.
سیمپیچی موتور چیست؟
سیمپیچی موتور الکتریکی به مجموعهای از سیمهای مسی یا آلومینیومی گفته میشود که در داخل سیمپیچها قرار دارند و در اطراف یک هسته مغناطیسی انعطافپذیر پوششدار پیچیده میشوند. این سیمپیچها وظیفه دارند تا قطبهای مغناطیسی تولید کرده و همزمان با جریان الکتریکی تقویت شوند. ماشینهای الکتریکی معمولاً در دو پیکربندی قطب برجسته و قطب غیر برجسته طراحی میشوند. در پیکربندی قطب برجسته، سیمپیچها زیر سطح قطب قرار میگیرند، در حالی که در پیکربندی قطب غیر برجسته، سیمپیچها در شکافهای سطح قطب قرار میگیرند. یکی دیگر از انواع موتورها، موتور قطب سایهدار است که سیمپیچها در اطراف قطب قرار گرفته و فاز میدان مغناطیسی را حفظ میکنند.
سیمپیچی موتورهای تک فاز بیشتر در مکانهای مسکونی و موتورهای سه فاز بیشتر در صنعت استفاده میشوند. برای باز کردن و تعمیر موتورهای الکتریکی، استخراج اطلاعات، سیمپیچی مجدد و نصب قطعات جدید به ابزارهای خاصی نیاز است که در ادامه به معرفی این ابزارها و نحوه عملکرد آنها خواهیم پرداخت.
انواع سیمپیچهای موتور الکتریکی
سیمپیچهای موتور الکتریکی به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: سیمپیچ استاتور و سیمپیچ روتور. این دو سیمپیچ نقش حیاتی در عملکرد موتورهای الکتریکی دارند. بسته به نوع اتصال سیمپیچهای موتور، سیمپیچهای آرمیچر به دو نوع اصلی طبقهبندی میشوند که شامل سیمپیچی مجاور (Lap) و سیمپیچی موج میباشند.
🔌 سیمپیچ استاتور موتور الکتریکی
سیمپیچ استاتور در موتورها معمولاً در موتورهای سه فاز به کار میرود و در شکافهای موجود در هسته استاتور قرار دارد. این نوع سیمپیچ میتواند با استفاده از منبع تغذیه سه فاز AC فعال شود و به دلیل ویژگیهای خاص خود، میتواند به شکلهای ستاره یا مثلث اتصال یابد. به عنوان مثال، در موتور قفس سنجابی، سیمپیچ استاتور میتواند از ستاره به مثلث تبدیل شود. زمانی که سیمپیچ استاتور به منبع AC سه فاز متصل میشود، میدان مغناطیسی دوار (RMF) ایجاد میشود که باعث چرخش روتور و حرکت موتور میشود. در موتورهای القایی 3 فاز با حلقه لغزش، سیمپیچ استاتور میتواند به صورت ستاره یا مثلث متصل شود.
⚡ سیمپیچ روتور در موتورهای الکتریکی
روتور قسمت متحرک موتور است و شامل سیمپیچ روتور و هسته روتور میباشد. این سیمپیچ به طور معمول از منبع DC انرژی میگیرد. روتورها به دو نوع زخم فاز و قفس سنجابی تقسیم میشوند. در این موتورها، القای الکترومغناطیسی باعث ایجاد نیرویی در سیمپیچها میشود که موجب چرخش و حرکت روتور میگردد.
🔄 سیمپیچی مجاور (Lap) در آرمیچر
سیمپیچی مجاور (Lap) یکی از متداولترین روشها برای سیمپیچی آرمیچر است. در این نوع سیمپیچی، هادیها به نحوی متصل میشوند که خطوط و قطبها بهطور مشابه به یکدیگر وصل میگردند. این روش بیشتر در ماشینهای جریان بالا و ولتاژ پایین به کار میرود و به سه نوع سیمپیچ سیمپلکس، دوبلکس و تریپلکس دستهبندی میشود. این نوع سیمپیچی در موتورهای الکتریکی صنعتی و پمپها بسیار رایج است.
🌊 سیمپیچی موج در موتورهای الکتریکی
سیمپیچی موج به این صورت است که خطوط موازی در میان دو برس مثبت و منفی قرار میگیرند. در این نوع سیمپیچی، انتهای سیمپیچ آرمیچر اولیه میتواند با مقداری فاصله از شروع سیمپیچ آرمیچر بعدی به کموتاتور متصل شود. این روش بهویژه در ماشینهای ولتاژ بالا و جریان کم کاربرد دارد و بیشتر در موتورهای ولتاژ بالا و ژنراتورها استفاده میشود.
🛠 هسته روتور قفس سنجابی
هسته روتور قفس سنجابی معمولاً از هسته آهنی استوانهای ساخته میشود که دارای شکافهایی در سطح خارجی خود است. روی این هسته، هادیهای آلومینیومی یا مسی قرار میگیرند و با استفاده از حلقههای مسی یا آلومینیومی به یکدیگر متصل میشوند. این ساختار باعث بهبود عملکرد موتورهای القایی و ژنراتورها در صنعت و تولید برق میشود.
ابزارهای سیمپیچی موتور و کاربرد آنها
در سیمپیچی موتور، استفاده از ابزارهای تخصصی اهمیت زیادی دارد. این ابزارها به فرآیند ساخت و تعمیر موتورهای الکتریکی کمک میکنند و برای دستیابی به کارایی و دقت مطلوب ضروری هستند. در اینجا به معرفی و توضیح مفصل کاربرد هر یک از این ابزارها میپردازیم.
🔧 سیم لاکی
سیم لاکی نوعی سیم مسی است که پوشش عایقی از لاک مخصوص دارد. این سیمها برای سیمپیچی موتورهای الکتریکی استفاده میشوند و به دلیل عایق بودن، از اتصال کوتاه جلوگیری میکنند و امکان جریان الکتریکی در مدار را فراهم میآورند. سیم لاکی معمولاً در موتورهای القایی و ژنراتورها کاربرد دارد.
💧 حلال لاک
حلال لاک برای از بین بردن یا رقیق کردن لاک و پوششهای عایقی سیمهای لاکی استفاده میشود. این حلالها برای تمیزکاری سیمها و ایجاد اتصال بهتر بین بخشهای مختلف سیمپیچها ضروری هستند.
🛡️ وارنیش
وارنیش یک نوع پوشش عایق است که برای محافظت از سیمپیچها در برابر رطوبت، حرارت و سایر عوامل محیطی به کار میرود. این ماده بهویژه در سیمپیچی استاتور و روتور کاربرد دارد و باعث افزایش عمر مفید موتور میشود.
🔩 نخ سربندی بزرگ
نخ سربندی بزرگ برای بستن و ثابت نگه داشتن سیمپیچها استفاده میشود. این نخها معمولاً از مواد مقاوم و با دوام ساخته میشوند و باعث میشوند که سیمپیچها در جای خود محکم و ثابت باقی بمانند.
📏 میکرومتر
میکرومتر برای اندازهگیری دقیق قطر سیمهای لاکی و سایر اجزای موتور به کار میرود. این ابزار برای کنترل کیفیت سیمپیچ و اطمینان از دقت ابعادی سیمها در موتورهای دقیق و کمپرسورها بسیار ضروری است.
🔥 مشعل
مشعل برای گرم کردن و خشک کردن پوششهای عایقی مانند وارنیش و لاک استفاده میشود. این ابزار بهویژه در فرآیند سیمپیچی استاتور و روتور کاربرد دارد تا سیمها به درستی خشک شوند و از اتصال کوتاه جلوگیری گردد.
🔪 اسکنه یا ابزار برش سیمپیچ قبلی
اسکنه یا سایر ابزار برش برای برداشتن سیمپیچهای قدیمی و آسیبدیده به کار میروند. این ابزار به کمک اپراتور میآید تا به سرعت و دقت سیمپیچهای قبلی را از موتور خارج کند و شرایط مناسب برای سیمپیچی جدید فراهم سازد.
⚙️ پولی برای یاتاقان
پولی یاتاقان برای اتصال یاتاقانها به شفت موتور و جلوگیری از لغزش و سایش آنها استفاده میشود. این ابزار به حفظ عملکرد صحیح و طولانی مدت موتورهای الکتریکی کمک میکند.
🔩 انواع آچار
آچارها ابزار ضروری برای تنظیمات مختلف موتور هستند. از آچارها برای سفت کردن پیچها و اتصالات مختلف موتور استفاده میشود. این ابزار برای تعمیرات و بازسازی موتورهای الکتریکی اهمیت بالایی دارد.
🔨 چکش
چکش برای ضربه زدن به قطعات موتور و نصب صحیح قطعات مورد نیاز است. در سیمپیچی موتور، چکش برای نصب و تنظیم قطعات استفاده میشود.
🪛 انواع پیچگوشتی
پیچگوشتیها برای باز و بسته کردن پیچها و اتصالات در موتورهای الکتریکی ضروری هستند. این ابزار در نصب و نگهداری سیمپیچهای استاتور و روتور کاربرد دارد.
💨 اسپری روانکننده
اسپری روانکننده برای تسهیل حرکت قطعات متحرک موتور و جلوگیری از سایش آنها استفاده میشود. این اسپری به موتور کمک میکند تا عملکرد بهینهای داشته باشد و از خوردگی قطعات جلوگیری شود.
🔌 سیم مسی
سیم مسی یکی از مهمترین اجزای سیمپیچی موتور است که به دلیل خواص رسانایی بالا، در ساخت سیمپیچها و اتصال قطعات استفاده میشود. سیم مسی برای ایجاد مدارهای الکتریکی قدرتمند در موتورهای بزرگ صنعتی کاربرد دارد.
🔗 سیم آلومینیومی
سیم آلومینیومی به دلیل سبک بودن و مقاومت بالای آن در برابر خوردگی، به عنوان جایگزین سیم مسی در برخی موتورها استفاده میشود. این سیمها در موتورهای سبک و دستگاههای کممصرف به کار میروند.
📄 کاغذ عایق
کاغذ عایق برای جلوگیری از اتصال کوتاه و تداخل الکتریکی در سیمپیچها استفاده میشود. این کاغذها معمولاً در سیمپیچیهای موتور برای ایجاد عایق بین لایههای سیمپیچ کاربرد دارند.
🔧 انبردست
انبردست برای دستکاری و نصب قطعات کوچک در داخل موتور استفاده میشود. این ابزار برای گرفتن، فشار دادن و شکلدهی سیمها و قطعات به کار میرود.
✂ دستگاه برش کویل سیمپیچ استاتور
دستگاه برش کویل برای برش سیمهای استفادهشده در سیمپیچی استاتور موتور به کار میرود. این دستگاه باعث دقت بالا در طول سیمهای برش خورده و در نهایت افزایش کارایی موتور میشود.
🧰 سیمپیچ مسی سلب اسکنه
این ابزار به طور ویژه برای سیمپیچیهای مسی طراحی شده و برای جدا کردن یا تغییر سیمپیچهای آسیبدیده در موتورهای الکتریکی استفاده میشود.
🔩 دیسکهای برش برای استاتور یا روتور
دیسکهای برش برای برش دقیق و تمیز قطعات استاتور یا روتور استفاده میشوند. این دیسکها به تکنسینها کمک میکنند تا کارهای تعمیراتی دقیق را انجام دهند.
👨🔧 دستگاه کویلکش دستی
دستگاه کویلکش دستی برای کشیدن سیمها به دور شفتها و دیگر قسمتهای سیمپیچ موتور استفاده میشود. این دستگاه به کاربر امکان میدهد تا سیمها را با دقت بالا و در زمان کم به صورت صحیح پیچیده کند.
هر یک از این ابزارهای تخصصی در سیمپیچی موتور نقش بسیار مهمی دارند و باعث افزایش دقت، سرعت و کیفیت فرآیند تولید و تعمیر موتورهای الکتریکی میشوند.
محاسبه سیمپیچ موتور با استفاده از اهممتر
📏 برای محاسبه سیمپیچ موتور و بررسی سلامت آن، یکی از روشهای رایج استفاده از اهممتر (مولتیمتر) است. این دستگاه امکان اندازهگیری مقاومت سیمپیچهای موتور را فراهم میآورد که از این طریق میتوان مشکلات احتمالی مانند اتصال کوتاه یا باز بودن سیمپیچها را شناسایی کرد. مراحل این فرآیند به شرح زیر است:
-
اتصال ترمینالها: ترمینال مثبت مولتیمتر (قرمز) را به قطب مثبت سیمپیچهای موتور وصل کنید. سپس ترمینال منفی مولتیمتر (مشکی) را به ترمینال منفی سیمپیچهای موتور متصل نمایید.
-
خواندن مقاومت: پس از اتصال، مقاومت سیمپیچ موتور بر روی صفحه نمایش مولتیمتر نشان داده میشود که معمولاً بر حسب اهم (Ω) است.
-
انتظار مقادیر مقاومت: مقدار مقاومت معمولاً باید بین 3 تا 2 اهم باشد. اگر مقدار نمایش داده شده صفر باشد، این نشاندهنده اتصال کوتاه (Short Circuit) بین فازها است. در صورتی که مقاومت نمایش داده شده بالاتر از 2K اهم یا بینهایت باشد، احتمالاً سیمپیچها باز (Open Circuit) هستند.
این اندازهگیریها به شما کمک میکند تا از سلامت سیمپیچهای موتور اطمینان حاصل کنید. اگر سیمپیچها مقاومت طبیعی خود را نشان ندهند، ممکن است نیاز به تعمیر یا تعویض داشته باشند.
مواد مورد استفاده در سیمپیچها
⚙️ سیمپیچهای موتور معمولاً از سیم مسی ساخته میشوند که به دور یک هسته مغناطیسی پیچیده میشوند تا انرژی الکترومغناطیسی تولید کنند. این سیمها باید دارای پوشش عایق مناسبی باشند تا از اتصال کوتاه جلوگیری شود. در برخی موارد، ممکن است از سیم آلومینیومی استفاده شود، اما سیمهای آلومینیومی باید ضخیمتر باشند تا بار مشابهی را ایمن نگه دارند.
سیم مسی به دلیل خواص رسانایی بالا و مقاومت کم در برابر جریان، گزینه اصلی برای سیمپیچی موتور است و به موتورهای کوچک امکان میدهد تا کارایی بالاتری داشته باشند.
اهمیت سیمپیچها در موتورهای الکتریکی
🧲 سیمپیچهای موتور به عنوان بخشهای کلیدی در ماشینهای الکتریکی عمل میکنند. این سیمپیچها در شکافهای هسته موتور قرار دارند و معمولاً با فاصلههای مشخص در اطراف نواحی حاشیه سیمپیچ مرتب میشوند. وظیفه اصلی این سیمپیچها ایجاد یا جذب انرژی الکترومغناطیسی است که موجب حرکت روتور و در نهایت عملکرد موتور میشود.
الزامات راهاندازی کارگاه سیمپیچی موتور
برای راهاندازی یک کارگاه سیمپیچی موتور موفق، میتوان الزامات را در سه دسته اصلی طبقهبندی کرد: الزامات قانونی، ابزارهای مکانیکی و برقی، و ملزومات کارگاهی.
📋 الزامات قانونی راهاندازی کارگاه سیمپیچی
اولین گام برای راهاندازی کارگاه سیمپیچی موتور، دریافت جواز کسب از مراجع مربوطه است. چون سیمپیچی یک فعالیت فنی است، نیاز به مدارک معتبر از سازمان فنی و حرفهای دارید تا پس از آزمونهای عملی، جواز لازم را دریافت کنید. سپس باید برای کسب و کار خود پرونده مالیاتی ایجاد کنید و برای پرداخت مالیات و دریافت پایانه فروش از بانکها اقدام نمایید.
ابزارهای مکانیکی، برقی و اندازهگیری برای کارگاه سیمپیچی
برای راهاندازی یک کارگاه سیمپیچی موتور، ابزارهای متعددی مورد نیاز است که در ادامه به معرفی آنها پرداخته میشود:
🛠️ میز کار و جرثقیل
میز کار مستحکم و با ارتفاع استاندارد از الزامات اولیه است که باید به گونهای ساخته شود که بتواند بارهای سنگین را تحمل کند. اضافه کردن روکش لاستیکی به میز به محافظت از سیمپیچها کمک میکند. همچنین نصب جرثقیل سقفی برای جابجایی الکتروموتورها و قطعات سنگین ضروری است.
⚙️ ابزارهای مکانیکی
برای عملیات دمونتاژ، اصلاحات جزئی و مونتاژ مجدد الکتروموتورها، نیاز به ابزارهای مکانیکی مختلفی دارید. این ابزارها شامل پیچگوشتیها، آچارها، انبردستها و سایر تجهیزات مرتبط هستند. شما میتوانید برای راحتی بیشتر ابزارهای ابتکاری و سفارشی بسازید یا از تجربیات سایر همکاران بهره بگیرید.
🔌 ابزارهای برقی
ابزارهای برقی مانند لاک تراش برای برداشتن لاک از سیمها بسیار مفید هستند. این ابزارها سرعت کار را افزایش میدهند و به کیفیت کار کمک میکنند. استفاده از تیغ کاتر یا سمباده نیز در این زمینه معمول است، اما لاک تراش کار را سادهتر و دقیقتر میکند.
🔩 ملزومات مورد استفاده در کارگاه سیمپیچی
علاوه بر ابزارهای ذکر شده، ملزومات دیگری نظیر سیم مسی، سیم آلومینیومی، کاغذ عایق و مواد محافظتکننده برای سیمپیچها ضروری است. سیمپیچهای مسی به دلیل رسانایی بالا انتخاب رایجتری هستند، اما در برخی موارد سیمهای آلومینیومی نیز کاربرد دارند.
🏗️ مراحل تجهیز کارگاه
-
اجاره یا خرید مکان مناسب: برای شروع کسبوکار، انتخاب مکانی با دسترسی بالا و بازار مناسب توصیه میشود.
-
تهیه ابزارهای ضروری: پس از تکمیل مراحل قانونی و فراهم کردن مکان، باید ابزارهای مکانیکی و برقی مورد نیاز برای سیمپیچی موتور تهیه شوند.
-
راهاندازی سیستم مالیاتی و فروش: اتصال پایانه فروش به پرونده مالیاتی برای هرگونه معامله و فروش الزامی است.
با رعایت این الزامات و استفاده از ابزارهای مناسب، میتوانید کارگاه سیمپیچی موتور خود را به صورت مؤثر و با کیفیت بالا راهاندازی کنید.
عیبیابی و تست الکتروموتور در هنگام دریافت و تحویل
عیبیابی و تست الکتروموتور در هنگام دریافت و تحویل آن از مشتری از اهمیت زیادی برخوردار است تا مطمئن شویم که موتور پس از تعمیر یا بازسازی در شرایط عملکردی مناسب قرار دارد. این فرآیند شامل چندین مرحله تست و اندازهگیری است که در ادامه به آنها پرداخته میشود:
1. اندازهگیری مقاومت سیمپیچها با اهممتر
در ابتدا، هنگام دریافت الکتروموتور از مشتری، باید با استفاده از اهممتر مقاومت سیمپیچها را اندازهگیری کرده و مقادیر بهدستآمده را در صفحه مربوط به موتور ثبت کنیم. این مقادیر بهعنوان مقادیر مرجع موتور در دفتر حساب الکتروموتور نگهداری میشود تا در صورت نیاز در مراحل بعدی بتوانیم با مقادیر اصلی مقایسه کنیم.
2. اندازهگیری مقاومت و اندوکتانس سیمپیچها پس از بازپیچی
پس از بازپیچی موتور و قبل از انجام عملیات شارلاکزنی نهایی، مجدداً باید مقاومت اهمی و اندوکتانس سیمپیچها را اندازهگیری کنیم. در موتورهای سه فاز، این مقادیر باید با تلرانس ۵% نزدیک به هم باشند. اگر اطلاعات موتور فابریک موجود باشد، میتوانیم مقادیر اندازهگیریشده از موتور تعمیر شده را با مقادیر فابریک مقایسه کنیم.
3. تست اتصال بدنه و فازها با دستگاه تست مگر
پس از اندازهگیری مقاومت و اندوکتانس، از دستگاه تست مگر برای بررسی اتصال بدنه سیمپیچ و اتصال هر فاز نسبت به دو فاز دیگر استفاده میکنیم. مقاومت اندازهگیریشده با دستگاه تست مگر نباید کمتر از ۲۰ مگا اهم باشد. این تست برای اطمینان از نبود اتصال کوتاه یا خرابی عایقها ضروری است.
4. شارلاکزنی و خشککردن موتور
پس از انجام تستهای لازم، موتور را شارلاک میزنیم و سپس برای خشک شدن به کوره قرار میدهیم (در صورت وجود کوره) یا در هوای آزاد میگذاریم تا خشک شود. این مرحله به تسریع در فرآیند خشکشدن و بهبود کیفیت عایقها کمک میکند.
5. تست نهایی با دستگاه تست مگر و آمپرمتر
پس از خشک شدن موتور، دوباره با دستگاه تست مگر، سیمپیچها را تست میکنیم تا از سالم بودن عایقها و اتصالات اطمینان حاصل کنیم. سپس موتور را مونتاژ کرده و به برق متصل میکنیم. با استفاده از آمپرمتر کلمپ، جریان موتور را اندازهگیری میکنیم.
-
در موتور تکفاز، جریان اندازهگیریشده در حالت بیبار باید بین ۲۰ تا ۵۰% جریان نامی درجشده در پلاک موتور باشد. این مقایسه میتواند با موتور سالم مشابه نیز انجام شود.
-
در موتور سهفاز، علاوه بر این شرط، مقادیر جریانهای سه فاز نباید بیشتر از ۱۰% نسبت به میانگین جریانها اختلاف داشته باشند.
این مراحل تست و اندازهگیری برای اطمینان از عملکرد صحیح موتور پس از تعمیر ضروری است و به پیشگیری از مشکلات در آینده کمک میکند.
عایقهای سیمپیچ و مواد مصرفی کارگاه سیمپیچی
در راهاندازی کارگاه سیمپیچی موتور، استفاده از عایقهای مناسب برای سیمپیچها از اهمیت زیادی برخوردار است. این مواد عایقی نه تنها از اتصال کوتاه جلوگیری میکنند، بلکه از موتور در برابر حرارت بالا و عوامل محیطی نیز محافظت میکنند. در ادامه به معرفی انواع عایقهای سیمپیچ و کاربردهای آنها در الکتروموتورها و ترانسفورماتورها پرداخته شده است:
🔒 عایق نومکس
عایق نومکس یک عایق سهلایه است که معمولاً از دو لایه نومکس در اطراف و یک لایه مایلر یا کپتئن در وسط آن تشکیل میشود (با نام اختصاری NMN). این نوع عایق به دلیل مقاومت حرارتی بالا و استحکام عالی، در الکتروموتورها و ژنراتورهای کلاس F و H بهطور گسترده استفاده میشود. عایق نومکس برای دماهای بالا و شرایط سخت محیطی طراحی شده است و میتواند از سیمپیچها در برابر حرارت شدید محافظت کند.
🧰 عایق مایلر
عایق مایلر یک فیلم پلیاستر (PET) است که در ضخامتهای مختلف از ۰.۱ تا ۰.۳۵ میلیمتر تولید میشود. این عایق دارای استحکام بالا، خاصیت عایقی مناسب و مقاومت در برابر حرارت است و به طور گسترده در الکتروموتورها، ژنراتورها و بوبین رلهها استفاده میشود. همچنین در مگنتها با کلاس حرارتی B نیز به کار میرود. عایق مایلر به دلیل ویژگیهای خوب خود در دماهای متوسط و شرایط استاندارد به عنوان یک ماده عایق موثر شناخته میشود.
📄 عایق کاغذ برشمان (پریشمان)
کاغذ برشمان که به آن کاغذ عایق پریشمان یا عایق پرشمان نیز گفته میشود، محصولی است که بر پایه الیاف سلولزی چوب ساخته میشود. این کاغذ فشرده و پرس شده است و دارای ویژگیهای لاکپذیری، انعطافپذیری و استحکام بالا میباشد. این نوع عایق بیشتر در ترانسفورماتورها، عایقهای بین فازی در سرکلاف الکتروموتورها و عایق بوبین در رلهها و ترمزهای الکترومغناطیسی استفاده میشود. به دلیل ویژگیهای انعطافپذیر و مقاومتی که دارد، در صنایع مختلف بهویژه در موتورهای بزرگ و تجهیزات الکتریکی سنگین کاربرد دارد.
این عایقها نقش کلیدی در حفاظت از سیمپیچها و افزایش عمر مفید موتور و تجهیزات الکتریکی ایفا میکنند. انتخاب درست عایق بسته به نوع موتور و شرایط کاری آن میتواند تأثیر زیادی در عملکرد و کارایی دستگاهها داشته باشد.
شارلاک سیمپیچی
شارلاک سیمپیچ علاوه بر ایجاد عایق تکمیلی بر روی سیمها، استحکام مکانیکی به سیمپیچها میدهد و از لرزش و آسیبهای ناشی از آن جلوگیری میکند. انواع مختلف لاک سیمپیچی عبارتند از:
-
لاک هواخشک
-
لاک کورهای
-
لاک پلیاستر
-
لاک واتربیس (که بیشتر در بازار بهصورت عمده عرضه میشود)
لاکهای برند کوبیک از بهترین گزینهها در بازار هستند.
🔥 وارنیش نسوز
وارنیش نسوز یکی از مواد رایج در سیمپیچی الکتروموتورها است. این ماده معمولاً از فایبرگلاس بافتهشده ساخته میشود و با پوششهای مقاوم در برابر سایش و نفوذ مواد شیمیایی پوشانده میشود. انواع متداول آن شامل وارنیش با روکش PVC، وارنیش سیلیکونی و وارنیش ابریشمی هستند.
📏 نوار چسب سیمپیچ
نوار چسب سیمپیچ برای پوشش دادن محل اتصال سیمها، فرمدهی کلافها و جدا کردن سیمپیچهای مختلف استفاده میشود. این نوار چسب باید دارای کلاس حرارتی متناسب با الکتروموتور باشد.
🔗 باند و نخ سربندی
برای فرمدهی سرکلافها و جلوگیری از اتصال سیمها به بدنه، از نخ یا باند پارچهای استفاده میشود. این مواد باید در برابر حرارت مقاوم باشند و دوام بالایی داشته باشند.
🔌 سیم لاکی مسی و آلومینیومی
سیم لاکی یکی از اجزای حساس و گرانقیمت در کارگاه سیمپیچی است. این سیمها باید از کیفیت استاندارد برخوردار باشند تا عیوب و خرابی در سیمپیچها به حداقل برسد. از برندهای معتبر سیم لاکی میتوان به سیم لاکی فارس، کاشان، راما، یزد و سیم لاکی آلومینیوم سانتی اشاره کرد. همچنین، سیم لاکی ریز کوبیک برای سیمهای با مقطع کوچک کیفیت بالایی دارد.
استفاده از مواد عایق مناسب مانند شارلاک، وارنیش و نوار چسب، بهعلاوه استفاده از سیمهای با کیفیت بالا، برای راهاندازی کارگاه سیمپیچی بسیار ضروری است.
اقلام حفاظت الکتروموتور
برای حفاظت از الکتروموتورها و جلوگیری از آسیبهای حرارتی، از تجهیزات مختلفی استفاده میشود. طبق استاندارد ایمنی لوازم خانگی ۱-۱۵۶۲، دمای سیمپیچ الکتروموتورهایی که در محیطهای خانگی نصب میشوند نباید از ۱۴۰ درجه بیشتر شود. برای این منظور، حفاظتهای حرارتی نظیر ترموسوئیچ و ترموگارد بهطور گسترده استفاده میشوند. این تجهیزات در موتورهای هود، فنکوئل، پمپهای آب خانگی و هواسازها بهکار میروند.
💡 تجهیزات حفاظت داخلی الکتروموتور
-
ترموسوئیچ (ترموگارد)
این کلید بیمتال در سیمپیچ موتور نصب میشود و وقتی دمای موتور به حد خاصی رسید، مدار را قطع میکند. پس از خنک شدن موتور، مجدداً وصل میشود و از آسیب به سیمپیچها جلوگیری میکند. -
ترمیستور PTC
این عنصر حفاظتی با افزایش دما، مقاومت خود را تغییر میدهد و وقتی به نقطه عملکرد رسید، رله را فعال کرده و دستور قطع الکتروموتور را صادر میکند. -
سوئیچ اورلود
این سوئیچ در درپوش یا جعبه ترمینال موتور نصب میشود و در صورت عبور جریان بیش از حد از جریان نامی موتور، مدار را قطع میکند. برای راهاندازی مجدد، باید بهطور دستی ریست شود. -
فیوز حرارتی
این فیوز مشابه فیوز معمولی است ولی تنها زمانی عمل میکند که دمای موتور به حد خاصی برسد. پس از عمل کردن، باید تعویض شود، زیرا یکبارمصرف است. -
تجهیز RTD PT100
این تجهیز در سیمپیچ و بلبرینگ الکتروموتورها نصب میشود. با اتصال به ترموکنترل، امکان پایش دما وجود دارد و در دمای خاصی، موتور را قطع میکند. این تجهیز بهطور وسیع در صنایع مختلف استفاده میشود. -
هیتر ضدمیعان سیمپیچ
در مناطق با رطوبت بالا، مانند بنادر یا سکوهای دریایی، رطوبت میتواند به سیمپیچها آسیب رسانده و باعث خرابی عایق شود. هیتر ضدمیعان بر روی سیمپیچ نصب میشود تا از تشکیل شبنم و آسیب به موتور جلوگیری کند.
استفاده از این تجهیزات حفاظتی در هنگام نصب و تعمیرات الکتروموتورها میتواند از آسیبهای جدی به موتور جلوگیری کرده و عمر مفید آن را افزایش دهد.
