آموزش تعمیرات آینه برقی خودرو
آینههای برقی خودرو در اغلب ماشینهای جدید ایرانی و خارجی مثل پژو 206، دنا پلاس، تارا، رانا، هایما، تویوتا کرولا، هیوندا النترا و کیا سراتو بهعنوان یک آپشن مهم و کاربردی در سیستم رفاهی و ایمنی خودرو نصب میشوند. این آینهها بهصورت آینه بغل برقی تاشو و در برخی مدلها بهصورت آینه برقی سنسوردار طراحی میشوند تا هم تنظیم زاویه دید راننده از داخل کابین و هم جمع شدن خودکار آینهها هنگام پارک در کوچههای تنگ و محیطهای شلوغ بهصورت برقی انجام شود. در بسیاری از استانداردهای بینالمللی و حتی قوانین راهنمایی و رانندگی، این موضوع که راننده بتواند آینه بغل سمت راننده را بدون بیرون آوردن دست از خودرو و تنها با استفاده از کلید تنظیم آینه برقی روی درب یا کنسول تنظیم کند، یک الزام ایمنی مهم بهحساب میآید. به همین دلیل، در خودروهای کلاس جدید، آینه جانبی برقی، آینه تاشو برقی و آینه راهنمادار جزو امکانات پایه یا حداقل آپشنهای پرطرفدار محسوب میشوند.
روش تعمیر آینه برقی ماشین
در مقابل، بسیاری از خودروهای قدیمیتر یا اقتصادی بازار ایران مثل برخی تیپهای پراید، پژو 405، سمندهای قدیمی و تیبا همچنان از آینه بغل مکانیکی استفاده میکنند که هم تنظیم آن سختتر است و هم در ترافیک و پارک دوبل، احتمال آسیبدیدن آینه بیشتر میشود. آینه برقی خودرو علاوه بر راحتی، با حذف نیاز به تنظیم دستی و امکان تنظیم دقیق زاویه دید، کمک میکند راننده تسلط بیشتری روی نقاط کور، عقب خودرو، تغییر لاین، سبقت و مانور در ترافیک داشته باشد؛ موضوعی که در کاهش تصادفات شهری و جادهای بسیار مؤثر است. ترکیب این سیستم با سنسور هشدار نقطه کور، سنسور پارک و دوربین عقب در خودروهای خارجی پیشرفتهتری مثل بنز، بیامو، کیا اسپورتیج و رنو تالیسمان باعث شده آینههای جانبی برقی به یکی از مهمترین اجزای سیستم ایمنی فعال خودرو تبدیل شوند.
در آموزش تعمیرات آینه برقی خودرو یکی از مهمترین بخشها، عیبیابی و تعمیر کلید تنظیم آینه بغل برقی است. خرابی کلید آینه برقی باعث میشود آینههای جانبی قابل تنظیم نباشند و راننده نتواند زاویه دید مناسب را تنظیم کند. در این آموزش یاد میگیرید که چگونه با استفاده از مولتیمتر و نقشه سیمکشی، سلامت سوئیچ آینه برقی، سیمها، فیوزها، ماژول کنترل آینه و مدار برق آینه بغل را بررسی کنید و در صورت نیاز، تعویض کلید آینه برقی را بهصورت اصولی انجام دهید. این مهارت برای تعمیرکارانی که روی خودروهای پرتیراژ بازار مثل پژو 206، دنا پلاس، سمند، پراید و تارا کار میکنند، بسیار کاربردی و پردرآمد است، چون خرابی کلید آینه برقی یکی از مشکلات پر تکرار در سیستم برق خودرو است.
در خودروهای جدیدتر، کلید تنظیم آینه برقی فقط یک اتصال ساده مکانیکی نیست، بلکه یک قطعه الکتریکی–الکترونیکی است که به ماژول کنترل درب یا BCM متصل میشود و به جای ارسال مستقیم برق به موتور آینه بغل، یک سیگنال فرمان دیجیتال به یونیت کنترل میفرستد. در دوره آموزش برق خودرو و آموزش تعمیر آینه بغل برقی، هنرجو با تفاوت سیستمهای قدیمی و جدید، ساختار داخلی سوئیچ، روش تست عملکرد در حالت ON/OFF و نحوه تشخیص خرابیهای رایج مثل:
-
آسیب فیزیکی و شکستگی کلید آینه بغل
-
عملکرد نامنظم و قطع و وصل شدن تنظیم آینهها
-
حرکت نکردن آینهها هنگام تنظیم با کلید
آشنا میشود و یاد میگیرد چه زمانی میتوان سوئیچ را تعمیر کرد و چه زمانی باید آن را تعویض کرد. تسلط روی این بخش، برای هر کسی که قصد دارد بهصورت حرفهای وارد حوزه آموزش تعمیرات آینه برقی خودرو، عیبیابی کلید تنظیم آینه بغل و تعمیر سیستمهای رفاهی خودرو شود، یک مهارت ضروری محسوب میشود.
مراحل گام به گام بازکردن و تعمیر آینه بغل ماشین
باز کردن پنل دکمهها و دسترسی اولیه
🔧 در آموزش باز و بست آینه برقی خودرو اولین گام، جداسازی ایمن پنل دکمههاست. با استفاده از اهرم پلاستیکی تریم یا پیچگوشتی دوسو ظریف، دو گیره زیر پنل کلیدها را بهآرامی آزاد کنید تا به قاب و روکشهای داخلی آسیبی نرسد. سپس تمام کانکتورهای پنل دکمهها، کلید تنظیم آینه برقی و شیشهبالابر را بهصورت منظم جدا کنید تا در زمان مونتاژ، اشتباهی در اتصال سوکتها رخ ندهد. این بخش در خودروهایی مثل پژو 206، دنا پلاس، تارا و سمند بسیار حساس است، چون شکستگی گیرهها باعث لقی و صدای آزاردهنده درب میشود.
جداسازی قاب دور دستگیره و اجزای تریم درب
🧰 پس از خارج کردن پنل دکمهها، نوبت به قاب دور دستگیره داخلی درب میرسد. این قاب معمولاً با خارهای ظریف پلاستیکی به رودری قفل شده است. با اهرم پلاستیکی از لبهها شروع کرده و بهصورت یکنواخت دور تا دور قاب را آزاد کنید. در آموزش تعمیرات آینه برقی و باز کردن رودری خودرو تأکید میشود که از فشار نقطهای و ناگهانی خودداری شود تا از شکستگی خارها و ترک خوردن تریم داخلی جلوگیری گردد؛ مخصوصاً در خودروهای ایرانی مثل پژو 405، سمند و پراید که کیفیت پلاستیک تریم در طول زمان افت میکند.
باز کردن پیچهای ثابتکننده رودری درب خودرو
🔩 حالا باید پیچهای اصلی رودری را که معمولاً یکی زیر دستگیره و دیگری پشت پنل دکمهها قرار دارد، با آچار بوکس یا پیچگوشتی مناسب باز کنید. توصیه میشود از ابزار با سایز صحیح استفاده شود تا گلپیچها هرز نشوند. در برخی خودروهای خارجی مثل کیا سراتو، هیوندا i20 و رنو تالیسمان ممکن است چند پیچ مخفی دیگر زیر قابهای تزئینی وجود داشته باشد که در آموزش تعویض آینه بغل برقی خودروهای مختلف باید به آنها دقت شود.
جداسازی اصولی رودری (Panel Door Trim Removal)
🚪 پس از آزاد شدن پیچها، باید خارهای رودری را از شیارهای بدنه درب جدا کنید. از قسمت پایین رودری با دست شروع کرده و در صورت نیاز با اهرم پلاستیکی، خارها را یکییکی آزاد کنید. کشیدن ناگهانی رودری میتواند باعث شکستگی خارها یا ترک خوردن بدنه رودری شود. در دورههای آموزش باز و بست رودری و تعویض آینه بغل برقی، تأکید میشود که پس از آزاد شدن خارهای کناری، رودری را کمی به سمت بالا حرکت دهید تا لبه بالایی از شیشه و زهوار جدا شود.
دسترسی به پایه آینه بغل برقی و پیچهای نگهدارنده
🪞 بعد از برداشتن رودری، محل نصب آینه بغل برقی از سمت داخل درب قابل مشاهده است. معمولاً سه پیچ یا مهره برای تثبیت پایه آینه روی فلز درب وجود دارد. قبل از باز کردن این پیچها، محل عبور کابل برق آینه برقی و فیش اصلی آن را شناسایی کنید تا در زمان تعویض، کابل پیچ نخورد یا تحت کشش قرار نگیرد. در خودروهایی مانند دنا، تارا، پژو 207 و ال 90 نوع پایه و محل پیچها کمی متفاوت است اما منطق کار یکسان است.
جداسازی کابل برق آینه و آزاد کردن آینه بغل
🔌 اکنون کانکتور برق آینه برقی را از دستهسیم جدا کنید. در برخی مدلها، آینه علاوه بر پیچها، با گیره فنری یا بست فلزی نیز مهار شده است. با فشار کنترلشده روی این گیره، آینه بغل قدیمی را بهآرامی از بیرون درب خارج کنید. در آموزش تعویض آینه بغل برقی پژو 206، دنا و پراید توصیه میشود هنگام بیرون آوردن آینه، مراقب رنگ بدنه و لبه درب باشید تا خط و خش ایجاد نشود.
نصب آینه بغل برقی جدید و تراز کردن پایه
⚙️ آینه برقی جدید را در محل استاندارد خود قرار دهید و مطمئن شوید پایه روی سطح درب بهطور کامل تراز شده است. سپس از داخل درب، پیچها یا مهرهها را ابتدا بهصورت دستی و بعد با ابزار مناسب سفت کنید تا از لقی و لرزش آینه در سرعتهای بالا جلوگیری شود. در خودروهای دارای آینه تاشو برقی، دقت در تراز اولیه بسیار مهم است تا مکانیزم تا شدن تحت فشار غیرطبیعی قرار نگیرد.
مدیریت مسیر سیمکشی و تثبیت کابل برق آینه
🧷 پس از محکم کردن آینه، کابل برق آینه برقی را در مسیر صحیح دستهسیم درب عبور دهید و با بستهای فابریک یا گیرههای موجود آن را ثابت کنید. عبور ناصحیح سیم میتواند در درازمدت باعث قطعشدن سیمها، گیر کردن شیشه بالابر یا فشار به سوکتها شود. در آموزشهای حرفهای برق خودرو و تعمیرات آینه برقی، رعایت مسیر سیمکشی و جلوگیری از نویز و کشش مکانیکی، جزو نکات کلیدی است.
نصب مجدد رودری و قفل شدن خارها در شیار اصلی
🪛 رودری را در وضعیت صحیح روبهروی درب قرار داده و ابتدا لبه بالایی رودری را روی لبه فلزی درب و شیشه فیت کنید. سپس از بالا به پایین، خارها را در شیارهای خود فشار دهید تا صدای قفل شدن آنها شنیده شود. اگر خار یا شیار در جای خود قرار نگیرد، رودری در آینده صدا میدهد و ممکن است روی عملکرد سیم قفل، دستگیره داخلی و شیشهبالابر تأثیر بگذارد.
بستن پیچها، نصب پنل دکمهها و اتصال کانکتورها
🔧 پس از اطمینان از نشستن کامل رودری، پیچ زیر دستگیره و پشت پنل دکمهها را سفت کنید. سپس کانکتورهای پنل دکمهها، کلید تنظیم آینه برقی، شیشهبالابر برقی و در صورت وجود، کلید قفل شیشهها را در جهت صحیح جا بزنید. پنل دکمهها و قاب دستگیره را با فشار یکنواخت در جای خود قفل کنید تا کاملاً فیت شوند و لقی نداشته باشند. این بخش در تعویض آینه بغل برقی دنا، پژو 206، تارا و پراید بسیار حساس است چون اتصال اشتباه کانکتورها میتواند باعث کار نکردن آینه برقی، شیشهبالابر یا قفل مرکزی شود.
تست عملکرد آینه برقی، آینه تاشو و کلید تنظیم
✅ در پایان، حتماً تست کامل آینه برقی خودرو را انجام دهید. با استفاده از کلید تنظیم آینه بغل برقی تمام جهتها (بالا، پایین، چپ، راست) را بررسی کنید. اگر خودرو مجهز به آینه تاشو برقی است، باز و بسته شدن آن را نیز تست کنید. هرگونه عدم حرکت، حرکت نامنظم یا نویز غیرعادی میتواند نشانه ایراد در سیمکشی، سوکت، کلید تنظیم آینه یا خود موتور آینه باشد. در صورت مشاهده مشکل، باید دوباره مراحل باز و بست را مرور کرده و اتصالات را بررسی کنید.
روش تعمیرات آینه بغل ماشین
در آموزش تعمیرات آینه برقی خودرو قبل از اینکه سراغ باز کردن رودری و تعویض کامل آینه بغل برویم، باید آینه را بهصورت حرفهای عیبیابی کنیم. چون در خیلی از موارد مشکل از خود آینه نیست، بلکه از کلید تنظیم آینه برقی، فیوز، سیمکشی یا کانکتور برق است. آینههای برقی در خودروهای مختلف (پژو 206، دنا، سمند، تارا، پراید، 207، کیا، هیوندا و…) ممکن است فقط شیشه را حرکت دهند یا امکاناتی مثل گرمکن آینه، چراغ راهنما، آینه تاشو برقی، حافظهدار و… هم داشته باشند؛ بنابراین قبل از تعویض، باید مرحلهبهمرحله همه این موارد بررسی شوند.
۱. اطمینان از وجود مشکل در سیستم آینه برقی
در اولین گام، در حالت سوییچ روی وضعیت روشن (ACC یا ON)، بررسی کنید که آیا هیچکدام از آینههای برقی با کلید تنظیم حرکت نمیکنند یا فقط یکی از آنها مشکل دارد.
-
سوییچ را روشن کنید.
-
سلکتور روی کلید آینه (L/R) را روی آینه سمت راننده قرار دهید و سعی کنید شیشه آینه را در چهار جهت بالا، پایین، چپ، راست حرکت دهید.
-
همین تست را برای آینه سمت شاگرد تکرار کنید.
اگر هیچکدام از آینهها حرکت نکردند، احتمال خرابی در تغذیه برق، فیوز، سیمکشی یا خود کلید تنظیم آینه بغل بیشتر است. اگر یکی از آینهها کار کند و دیگری نکند، معمولاً مشکل در موتور آینه، کانکتور همان آینه یا سیمکشی بین درب و بدنه است.
۲. تست کلید تنظیم آینه با شیشه آینه دیگر
برای اینکه مشخص شود مشکل از کلید تنظیم آینه برقی است یا از خود آینه:
-
ابتدا عملکرد دکمهها را روی آینه سمت راننده تست کنید.
-
اگر هیچ واکنشی دیده نشد، سلکتور را روی آینه سمت شاگرد بگذارید و دوباره در تمام جهات تست کنید.
در آموزش عیبیابی آینه برقی گفته میشود:
-
اگر کلید در هیچ حالت و روی هیچ آینهای فرمان نداد → کلید تنظیم آینه یا تغذیه آن مشکوک است.
-
اگر روی یکی از آینهها کار کرد و روی دیگری نه → آینه یا موتور همان سمت، یا سیمکشی مربوط به آن معیوب است.
این تست ساده، قبل از هر باز و بست سنگینی روی درب، تا حد زیادی مسیر عیبیابی را مشخص میکند.
۳. بررسی فیوز آینه برقی و مدار تغذیه
گام بعدی، کنترل فیوزهای مربوط به آینههای برقی، شیشهبالابر و سیستمهای رفاهی درب است. در بسیاری از خودروها، مدار آینه با سایر مصرفکنندهها (مثل شیشهبالابر، قفل مرکزی یا یونیت درب) مشترک است.
نکات تخصصی:
-
فقط به نگاه کردن ظاهری فیوز اکتفا نکنید؛ بهتر است با لامپ تست یا مولتیمتر، وجود برق در دو سر فیوز را در حالت سوییچ روشن بررسی کنید.
-
اگر دستورالعمل یا نقشه سیمکشی در دسترس دارید، شماره و محل دقیق فیوز آینه برقی را از روی آن پیدا کنید.
-
در صورت نیاز، همه فیوزهای مربوط به برق داخل کابین و دربها را چک کنید، چون بعضی خودروها برای گرمکن آینه یا آینه تاشو برقی، فیوز جداگانه دارند.
اگر فیوز سوخته بود، قبل از تعویض، باید بررسی شود که اتصال کوتاه در سیمکشی، سوکت آینه یا خود موتور آینه وجود نداشته باشد؛ در غیر این صورت فیوز جدید هم دوباره میسوزد.
۴. بررسی پنل دکمهها و کانکتور سوئیچ آینه
اگر فیوزها سالم بودند، نوبت به بررسی پنل دکمهها روی درب میرسد:
-
پنل دکمهها (کلید شیشهبالابر و کلید تنظیم آینه برقی) را طبق اصول باز و بست رودری، با اهرم پلاستیکی و بدون آسیب به قاب بیرون بیاورید.
-
کانکتور سوئیچ آینه برقی را از نظر لق بودن، نیمهوصل بودن، اکسید شدن یا کثیف شدن پینها بررسی کنید.
-
کانکتور را چند بار جدا و وصل کنید؛ در صورت نیاز از اسپری کنتاکتشوی مخصوص مدارهای الکتریکی استفاده کنید.
گاهی مشکل فقط یک اتصال شل یا کانکتور نیمهدرآمده است و با فیت صحیح کانکتور، آینهها بهطور کامل به مدار برمیگردند و نیازی به تعویض قطعه نیست.
۵. تست ولتاژ و سیمها در کانکتور آینه برقی
در مرحله پیشرفتهتر، باید کانکتور برق آینه بغل از سمت داخل درب دسترسی پیدا کرده و با مولتیمتر یا لامپ تست آن را بررسی کنید:
-
مدار آینه برقی معمولاً ۳ سیم یا بیشتر دارد:
-
سیم تغذیه مثبت
-
سیم منفی (ارت)
-
سیم یا سیمهای فرمان حرکت عمودی و افقی (و گاهی جداگانه برای تاشو و گرمکن)
-
-
در حالت روشن بودن سوییچ و هنگام تغییر وضعیت کلید آینه، باید روی سیمهای خروجی سوئیچ، ولتاژ متناسب با جهت فرمان داده شده دیده شود.
اگر در کانکتور آینه:
-
هیچ مثبت یا منفیای وجود نداشت → مشکل از سیمکشی، اتصال بدنه یا یونیت درب/BCM است.
-
ولتاژ از سوئیچ خارج میشود اما آینه حرکت نمیکند → احتمالاً موتور آینه، مکانیزم داخلی یا خود مجموعه آینه برقی معیوب است و باید تعویض شود.
در خودروهای جدیدتر که کلید آینه، سیگنال را به ماژول کنترل درب یا BCM ارسال میکند (نه مستقیم به موتور)، تشخیص نیاز به خواندن نقشه برق و گاهی استفاده از دستگاه دیاگ برق خودرو دارد تا خطاهای مربوط به مدار آینه، ماژول درب و شبکه CAN بررسی شوند.
چه زمانی تعویض آینه لازم است؟
بعد از طی این مراحل:
-
اگر کلید تنظیم آینه برقی فرمان نمیدهد و در خروجی آن ولتاژ مناسبی دیده نمیشود → تعویض سوئیچ آینه برقی منطقی است.
-
اگر کلید سالم است، فیوزها درست هستند و برق تا کانکتور آینه میرسد اما آینه حرکت نمیکند → مشکل ۹۰٪ از خود آینه برقی (موتور، گیربکس داخلی، مکانیزم تاشو یا سیم داخلی) است و باید مجموعه یا بخش معیوب آن تعویض شود.
-
اگر با تکان دادن کانکتورها و تمیز کردن پینها، مشکل بهطور موقت برطرف شود، احتمال وجود اتصال نامطمئن یا سولفاته شدن سوکتها بالاست و باید سوکتها سرویس یا در صورت نیاز تعویض شوند.
این روند، یک روال کامل عیبیابی تخصصی آینه برقی خودرو است که قبل از باز کردن رودری و تعویض کامل آینه، باید اجرا شود. بهکار بردن این مراحل، هم در آموزش تعمیرات آینه برقی پژو 206، دنا، سمند، پراید و خودروهای خارجی و هم در کار عملی تعمیرگاه، باعث میشود بدون تعویض غیرضروری قطعات، عیب واقعی مدار آینه بغل برقی را پیدا و بهصورت حرفهای رفع کنید.
